Peter Marshall - „Reformacja” - recenzja książki

„Reformacja” Petera Marshalla w tłumaczeniu Jarosława Płuciennika i Macieja Potza to publikacja, która w przystępny sposób, uwzględniając wszystkie aspekty historyczne, omawia proces, który stworzył nowoczesną Europę.

Książka jest historycznym spojrzeniem omawiającym przyczyny reformacji zaistniałe już w późnośredniowiecznej Europie w różnych jej częściach, jej przebieg i oddziaływanie we wszystkich sferach życia: religijnego, politycznego, kulturalnego, społecznego, które są widoczne także i dziś.

Autor przyjrzał się reformacji w sposób obiektywny i całościowy, jako proces, który objął wszystkie dziedziny życia ludzkiego. Reformacja według autora oznacza zarówno okres jak i proces, w ramach którego w samym sercu Europy zarysowała się główna zasada tworzenia tożsamości poprzez podział i konflikt. Zaczęło się od wyzwolenia duchowego, które oddziaływało na każdą dziedzinę życia.

To właśnie reformacja zainicjowała konieczność czerpania z Pisma Świętego, wskazywała na autorytet Pisma Świętego, oraz że usprawiedliwienie grzechów jest z łaski, a nie przez uczynki. Odpowiedzią Kościoła Katolickiego na ten stan rzeczy były postanowienia soboru trydenckiego m.in. konieczność jeszcze większego przywiązania do sakramentów.

Reformacja to także silne powiązanie kościołów z państwem i silne zaangażowanie polityczne – czego efektem jest wzrost wojen o charakterze religijnym. Pozycja omawia wpływ reformacji na stosunki społeczne, tworzenie się różnych odłamów protestanckich: m.in.: luteranie, kalwini, hugenoci, anabaptyści, kwakrzy angielscy, anglikanie itp. Publikacja pokazuje także wpływ reformacji na kulturę: zmianę sposobu malowania obrazów, pozbywania się w kościołach obrazów religijnych wynikających z bojaźni przed Bogiem – by nie czcić niczego stworzonego ręką ludzką. Tym samym coś, co wynikało z dobrych pobudek – doprowadziło do ludzkich nadużyć w postaci włamywania się siłą do kościołów i ich plądrowania np. we Flandrii.

Odpowiedzią katolicką na ten stan rzeczy był jeszcze większy wzrost obrazów w kościołach, gdzie postanowieniami soboru trydenckiego sztuka miała służyć do walki wyznaniowej z protestantami. Jednakże to właśnie reformacja przyczyniła się do przyspieszenia procesu oddzielenia się sztuki od religii, z powodu przekonania twórców, że ich wyobrażenia artystyczne nie są w stanie wyrazić istoty boskości. Reformacja zaznaczyła swoje piętno także w muzyce, teatrze i literaturze.

Podsumowując pytania sformułowane przez reformację: o ostateczny sens i cel ludzkiej egzystencji, o wzajemne obowiązki członków społeczeństwa, o właściwą równowagę między nakazami sumienia a posłuszeństwem wobec władzy – pozostają one istotne dla każdego człowieka także we współczesnym świecie, który nas otacza. Książka jest zwartym kompendium omawiającym temat reformacji i może być albo wprowadzeniem, jak i uzupełnieniem wiedzy o tym zagadnieniu.

Peter Marshall - profesor historii, specjalizuje się w historii Reformacji, wykładowca University of Warwick. Autor m.in. „Reformation England ( 1480-1642), Heretics and Believers: A History of the English Reformation.

Jarosław Płuciennik - profesor, kulturoznawca, literaturoznawstwa, wykładowca Uniwersytetu Łódzkiego. Radca Rady Synodalnej Kościoła Ewanelicko-Augsburskiego w Polsce.

Maciej Potz - politolog, wykładowca Uniwersytetu Łódzkiego. Autor prac o wolności religijnej oraz książki: „Teokracje amerykańskie. Źródła i mechanizmy władzy usankcjonowanej religijnie.”

Autor: Peter Marshall;
Tytuł: Reformacja;
Wydawca: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego;
Miejsce i rok wydania: Łódź 2019;
Liczba stron: 173;
Cena: 26,90 zł;
Książkę można zakupić w WYDAWNICTWIE UNIWERSYTETU ŁÓDZKIEGO