Paul Hill - Templariusze na wojnie 1120 – 1312

Zakon Templariuszy to jeden z najbardziej znanych zakonów, który w średniowieczu zdobył nie tylko ogromne uznanie, ale majątek oraz wpływy w Europie, a zwłaszcza w Outremer – Zamorzu, czyli terenach zajętych przez krzyżowców w wyniku pierwszej wyprawy krzyżowej. Templariusze głównie słynęli z opieki nad pielgrzymami, którzy udawali się do miejsc świętych i ważnych dla chrześcijan, jednak z biegiem lat zaczęli prowadzić własną politykę. O tym jakie znaczenie mieli Templariusze w Zamorzu, a także jak wpływali na władców powstałych tam państw oraz jak prowadzili działania wojenne opisuje Paul Hill w publikacji „Templariusze na wojnie 1120-1312”.

Autor zanim skupił się na głównej części książki opisując udział Templariuszy w walkach z muzułmanami, przedstawił początki ich działalności, wpływ synodu w Troyes z 1129 roku na powstanie Zakonu Templariuszy, regułę łacińską templariuszy, która nie tylko opisywała nakazy dotyczące życia religijnego, ale również prawo do posiadania ziemi, ludzi czy pobierania dziesięciny. Zakonników obowiązywała surowa dyscyplina, posłuszeństwo mistrzowi, który był wybierany spośród nich, a także wierność i walka do samego końca. Dzięki tym regułom Templariusze dość szybko zyskali sobie szacunek i sławę, ale również ogromny majątek. Ich głównym celem była jednak opieka nad pielgrzymami zmierzającymi do ziemi świętej, gdzie wojska krzyżowców po zajęciu tych terenów i utworzeniu tam lokalnych państw musieli walczyć z muzułmanami, próbującymi odzyskać utracone ziemie.

Paul Hill opisuje udział templariuszy w drugiej krucjacie, w tym m.in. oblężeniu Damaszku, gdzie krzyżowcy ponieśli katastrofalną porażkę, brali udział w oblężeniu i zdobyciu Askalonu w 1153 roku, walkach o Egipt w latach 1154 – 1168, gdzie doszło do klęski w walkach o Egipt po czym nastąpiło wzajemne obwinianie się władców chrześcijańskich, zakonów joannitów i templariuszy o niepowodzenie. Autor przedstawiając prowadzone walki w Outremer sporo miejsca poświęcił roli Saladyna, który po zdobyciu władzy rozpoczął zwycięskie wojny, które zachwiały pozycją państw chrześcijańskich, a także Templariuszy.

Początek jednak zmagań Saladyna z państwami chrześcijańskimi był dla niego nieudany. Pod Montgisard w 1177 roku armia Saladyna poniosła dotkliwą porażkę z rąk Baldwina IV Trędowatego. Mimo przegranej władcy Egiptu już kolejne starcie pod Rogami Hittinu w 1187 roku zakończyło się z kolei klęską chrześcijan i początkiem ich odwrotu z Outremer. Klęska pod Rogami Hittinu spowodowała, że jedna po drugiej twierdze chrześcijańskie zaczęły wpadać w ręce Saladyna, który zdobył m.in. Akkę, Sydon, Bejrut i Jerozolimę.

Paul Hill opisuje również wstrząs w Europie Zachodniej na wieść u upadku Jerozolimy i klęskach wojsk chrześcijańskich. To właśnie te wydarzenia były przyczyną kolejnej – trzeciej wyprawy krzyżowej, w której decydującą rolę odegrały wojska króla Anglii Ryszarda I. To dzięki tej krucjacie udało się odbić Akkę, a do Jerozolimy znowu mogli przybywać swobodnie chrześcijanie.  Chrześcijańscy władcy idąc za ciosem próbowali odzyskać kolejne zajęte przez muzułmanów tereny, jednak następne krucjaty, które opisuje autor kończyły się niepowodzeniem. Zarówno władcy angielscy, francuscy, jak i niemieccy nie potrafili przełamać panującego impasu, a z każdym kolejnym rokiem byli ponownie wypierani z Zamorza, a ostatnim punktem oporu pozostała Akka, która upadła w 1291 roku. Ta data, jak pisze autor publikacji, była początkiem końca Templariuszy oraz zakończyła panowanie chrześcijan w Ziemi Świętej.

Paul Hill sporo miejsca poświęcił również ostatniemu wielkiemu mistrzowi Zakonu Templariuszy – Jakubowi de Molay, który zginął na stosie oskarżony o herezję przez króla Francji Filipa IV Pięknego. W tym miejscu warto dodać, że pokrótce autor opisał zarzuty i proces oraz zniszczenie Zakonu Templariuszy. Historyk nie zapomniał również o udziale Templariuszy w walkach z muzułmanami w Portugalii, Hiszpanii oraz na terenach dzisiejszej Polski, Litwy, Węgrzech, oraz udziale w bitwie pod Legnicą w 1241 roku.

W ostatnich rozdziałach Hill skupił się na organizacji Zakonu Templariuszy, rekrutacji do Zakonu, statutach hierarchicznych, taktyce, sposobowi walki na polach bitewnych, szkoleniu, karom jakim podlegali zakonnicy, jak również ich wpływowi na ówczesną Europę pod względem politycznym. Autor prezentuje również krótkie opisy zamków i twierdz jakie posiadali Templariusze w Ziemi Świętej oraz zasady ich fortyfikacji, które wyprzedzały techniką epokę, w której żyli.

Warto podkreślić, że Zakon Templariuszy odegrał kluczową rolę w wyprawach krzyżowych. Z pewnością dzięki ich odwadze, sposobowi organizacji, prowadzenia działań bojowych oraz oddaniu sprawie o którą walczyli, byli jednym z najgroźniejszych przeciwników muzułmanów. Te cechy przedstawia książka Paula Hilla, który ukazał największy triumfy, ale również klęski Templariuszy walczących do samego końca z honorem. Dla historyków i czytelników interesujących się wyprawami krzyżowymi oraz dziejami Zakonu Templariuszy, publikacja ta z pewnością będzie cennym źródłem informacji.

Autor: Paul Hill;
Tytuł: „Templariusze na wojnie 1120 – 1312”;
Wydawca: Wydawnictwo Rebis;
Rok i miejsce wydania: Poznań 2019;
Liczba stron: 352;
Cena: 43,92 zł;
Książkę można zakupić w Wydawnictwie Rebis