Ostatni dowódca Armii Krajowej. Żołnierz Pułku Bytomskiego

Był ostatnim dowódcą Armii Krajowej, walczył w powstaniu warszawskim, podstępnie aresztowany przez Sowietów został osądzony w tzw. „procesie szesnastu” w Moskwie. Skazany na 10 lat więzienia, zmarł w Moskwie w niewyjaśnionych okolicznościach. Dzisiaj, 21 grudnia przypada 74. rocznica mianowania generała Leopolda Okulickiego na Komendanta Głównego Armii Krajowej.

Leopold Okulicki ps. „Niedźwiadek” brał udział w walkach polsko – ukraińskich oraz wojnie polsko – bolszewickiej. Po wojnie studiował w warszawskiej Wyższej Szkole Wojennej, jak również pełnił szereg różnych funkcji wojskowych. Był wykładowcą taktyki w Centrum Wyszkolenia Piechoty, szefem sztabu 13. Kresowej Dywizji Piechoty w Równem, zaś w 1935 roku awansował do Sztabu Głównego Wojska Polskiego. Ciekawostką jest fakt, że przyszły dowódca Armii Krajowej służył również w 75 pułku piechoty /następcy 1 Pułku Strzelców Bytomskich/. Okulicki od wiosny 1930 roku do lipca 1931 roku był dowódca II batalionu 75 pp.

W czasie wojny niemiecko – polskiej w 1939 roku pełnił funkcję oficera łącznikowego Edwarda Rydza-Śmigłego przy Armii „Warszawa”, zaś od 10 września brał udział w obronie miasta. Po kapitulacji Warszawy Okulicki wstąpił do Służby Zwycięstwu Polski. W styczniu 1941 roku został aresztowany przez NKWD i przewieziony do Moskwy, gdzie mimo tortur nie zdradził swojego udziału w konspiracji. Z więzienia został wypuszczony po podpisaniu układu Sikorski – Majski. Trafił najpierw do Uzbekistanu, zaś potem do Persji. W 1943 roku wyjechał do Wielkiej Brytanii, gdzie pracował w londyńskim Sztabie Naczelnego Wodza.

Do Polski powrócił w maju 1944 roku, gdzie rozpoczął pracę w Komendzie Głównej Armii Krajowej. Okulicki był uczestnikiem powstania warszawskiego, po kapitulacji którego udało mu się przedostać do Pruszkowa, a następnie Częstochowy, gdzie odtwarzał struktury AK. 21 grudnia 1944 roku gen. Leopold Okulicki został mianowany dowódcą Armii Krajowej. Na tym stanowisku pozostał – jako ostatni Komendant Główny AK – do 19 stycznia 1945 roku, kiedy wydał rozkaz rozwiązania AK i zejścia do konspiracji.

W wyniku podstępu został aresztowany przez NKWD i wywieziony do Moskwy, gdzie został skazany w tzw. „procesie szesnastu” na karę 10 lat pozbawienia wolności. Okulicki zmarł 24 grudnia 1946 roku. Okoliczności śmierci są do dziś nieznane. Sowieci twierdzili, że zmarł na atak serca, jednak nie można wykluczyć, że gen. Okulicki został zamordowany.

Zdjęcie: gen. Leopold Okulicki, ostatni dowódca Armii Krajowej, zamordowany przez Sowietów w 1946 roku, fot. źródło Centralne Archiwum Wojskowe za Wikimedia Commons.