Oppenheimer. Triumf i tragedia ojca bomby atomowej

Pierwsza połowa XX wieku była złotym okresem fizyki teoretycznej, jednak obserwując w praktyce konsekwencje własnych odkryć, Oppenheimer stanowczo sprzeciwił się dalszemu rozwojowi broni atomowej, w szczególności bomby wodorowej. Krytykował plany sił powietrznych dotyczące potencjalnego przeprowadzenia niewyobrażalnie niebezpiecznej dla ludzkości wojny nuklearnej.

Książka jest pierwszą pełną biografią J. Roberta Oppenheimera, „ojca bomby atomowej”, błyskotliwego i charyzmatycznego fizyka. Dzięki jego pracy Ameryka w czasie wojny posiadła przerażającą tajemnicę słonecznego ognia. Po ataku atomowym na Hiroszimę Oppenheimer został najsławniejszym uczonym swego pokolenia, uosobieniem współczesnego człowieka stojącego wobec konsekwencji postępu naukowego. Oppenheimer był autorem radykalnej propozycji, by materiały rozszczepialne podlegały kontroli międzynarodowej – idea ta i dziś nie straciła na aktualności. Sprzeciwiał się pracom nad bombą wodorową i krytykował plany Amerykańskich Sił Powietrznych chcących stoczyć apokaliptyczną wojnę jądrową.

Dziś prawie nikt już nie pamięta o histerii z początku lat 50. Idee Oppenheimera były przekleństwem dla potężnych rzeczników zbrojeń nuklearnych. W rezultacie przewodniczący Komisji do Spraw Energii Atomowej Lewis Strauss, zwolennik budowy superbomby Edward Teller oraz dyrektor FBI J. Edgar Hoover spiskowali za kulisami, by przekonać władze, że Oppenheimerowi nie można powierzać atomowych tajemnic Ameryki.

W książce "Oppenheimer. Triumf i tragedia ojca bomby atomowej" barwnie i szczegółowo opisano życie Oppenheimera i jego czasy. Biografię bardzo szeroko udokumentowano, opierając ją na tysiącach zapisów i listów pochodzących z archiwów amerykańskich i zagranicznych, na bogatych kartotekach FBI i na wspomnieniach blisko setki przyjaciół, krewnych i kolegów Oppenheimera. Bohaterowi towarzyszymy od chwili, gdy na przełomie wieków rozpoczyna edukację w Szkole Kultury Etycznej w Nowym Jorku, na uniwersytetach Harvard i Cambridge, gdzie przeżywa chwile załamania, w Niemczech, gdzie pod kierownictwem najlepszych teoretyków światowych studiuje fizykę kwantową, i w kalifornijskim Berkeley, gdzie w latach 30. tworzy najlepszą amerykańską szkołę fizyki teoretycznej i głęboko zaangażuje się w działalność na rzecz sprawiedliwości społecznej. Poznaje tam zwolenników, wśród których nie brakuje komunistów. Spotkamy go w Los Alamos, w stanie Nowy Meksyk, i zobaczymy, jak zamienia pewne ponure miejsce w najważniejsze na świecie laboratorium badań nad bronią jądrową – i jak sam doznaje przemiany. W końcu trafimy wraz z nim do Instytutu Badań Zaawansowanych w Princeton, którym kierował w latach 1947-1966.

"Oppenheimer. Triumf i tragedia ojca bomby atomowej" jest barwną opowieścią o Ameryce połowy poprzedniego wieku, a także nowym i fascynującym obrazem błyskotliwego, ambitnego, złożonego i niepozbawionego wad człowieka powiązanego z najważniejszymi wydarzeniami swoich czasów – wielkim kryzysem, II wojną światową i zimną wojną. Książka ta jest nie tylko biografią, ale i próbą zrozumienia przeszłości oraz tego, jak bardzo wpływa ona na wybory, których dokonuje człowiek.

Martin Jay Sherwin - (2 lipca 1937 roku - 6 października 2021 roku) był amerykańskim historykiem. Jego badania naukowe dotyczyły głównie historii broni jądrowej i jej rozprzestrzeniania. Sherwin uzyskał tytuł doktora historii na Uniwersytecie Kalifornijskim w Los Angeles. Jego praca doktorska poświęcona była strategii atomowej ówczesnego prezydenta Harry'ego S. Trumana. Po ukończeniu studiów licencjackich Sherwin przez krótki czas pracował w Marynarce Wojennej, służąc jako oficer wywiadu na Hawajach i w Japonii. W 1980 roku został pracownikiem Uniwersytetu Tufts, gdzie założył Centrum Historii i Nauk Humanistycznych Epoki Nuklearnej. Współpracował również z rosyjskim fizykiem Evgenem Velikhovem w celu nawiązania współpracy między studentami Tufts i Moskiewskiego Uniwersytetu Państwowego. W 2007 r. odszedł z Tufts na emeryturę. Wykładał także na George Mason University i Princeton University.

Badania Sherwina koncentrowały się głównie na broni jądrowej, począwszy od jej początkowego rozwoju w Los Alamos w ramach Projektu Manhattan, poprzez zrzucenie bomb atomowych na Hiroszimę i Nagasaki, aż po kubański kryzys rakietowy będący częścią zimnowojennego impasu między Związkiem Radzieckim a Stanami Zjednoczonymi w 1962 roku. Wraz z Kaiem Birdem napisał biografię J. Roberta Oppenheimera, „ojca bomby atomowej”. W 2006 roku Sherwin i Bird otrzymali za nią Nagrodę Pulitzera.

Sherwin jest autorem kilku innych nagrodzonych książek poświęconych tematyce nuklearnej, m.in. A World Destroyed: Hiroshima and Its Legacies, która zdobyła nagrodę Stuarta L. Bernatha oraz nagrodę National Historical Society's American History Book Prize. Sherwin był żonaty i miał dwójkę dzieci, zmarł w Waszyngtonie 6 października 2021 roku na raka płuc.

Kai Bird (ur. 2 września 1951 r.) - amerykański pisarz i publicysta, w swoich książkach porusza tematy związane ze zrzuceniem bomby atomowej na Hiroszimę czy stosunków dyplomatycznych Stanów Zjednoczonych z krajami bliskowschodnimi. Jest również autorem licznych publikacji biograficznych. W 2006 roku wraz z Martinem J. Sherwinem otrzymał Nagrodę Pulitzera za wspólnie napisaną książkę o twórcy bomby atomowej, Oppenheimerze. Bird dzieciństwo spędził w Jerozolimie, Bejrucie, Dhahranie, Kairze i Bombaju. Ojciec nadał mu imię na cześć Kai-Yu Hsu, uchodźcy z komunistycznych Chin, którego poznał na Uniwersytecie Oregonu. Kai oznacza po chińsku „musztarda”. W 1975 roku uzyskał tytuł magistra dziennikarstwa na Northwestern University. We wrześniu 2016 otrzymał tytuł doktora honoris causa Carleton College. Jest członkiem prestiżowego Towarzystwa Historyków Amerykańskich. Kai Bird mieszka w Nowym Jorku, Waszyngtonie i Miami Beach razem z żoną Susan Goldmark. Za swoje liczne publikacje był wielokrotnie nagradzany. W 2021 roku opublikował biografię Jimmy'ego Cartera zatytułowaną The Outlier: The Unfinished Presidency of Jimmy Carter. 

Zdjęcie: Robert Oppenheimer (z lewej) z gen. Grovesem przy szczątkach wieży w punkcie zero testu Trinity – wrzesień 1945 roku, autor: U.S. Army Corps of Engineers, źródło: domena publiczna za Wikimedia Commons.

Tytuł: Oppenheimer. Triumf i tragedia ojca bomby atomowej;
Autorzy: Kai Bird, Martin J. Sherwin;
Wydawca: Wydawnitwo Replika;
Miejsce i rok wydania: Poznań 2022 rok;
Liczba stron: 758;
Cena: 59,94 zł;
Premiera książki: 18 października 2022 roku.
Książkę można będzie zakupić w Wydawnictwie Replika