Oksfordzka historia Unii Polsko – Litewskiej

Od unii w Krewie do unii lubelskiej. W pierwszym tomie publikacji brytyjskiego historyka Roberta Frosta poznajemy losy kształtowania się polsko – litewskiej unii, która dała początek jednemu z największych państw w Europie. W swojej książce Frost opisuje nie tylko proces kształtowania się unii dwóch krajów, różnorodnych, wielonarodowych, które potrafiły znaleźć wspólny interes i połączyć siły, aby stworzyć państwo, ale również pojawiające się kryzysy, władców, rozbieżne interesy oraz zmiany, jakie zachodziły w Królestwie Polskim i Wielkim Księstwie Litewskim wskutek zawartej unii. Obiektywne podejście do tematu przez brytyjskiego historyka, interesujące opisy i spostrzeżenia dotyczącej unii i obydwu tworzących je krajów z pewnością zaciekawią czytelników w Polsce.

Unia dwóch krajów – Polski i Litwy - należała do najdłużej trwających unii politycznych w dziejach Europy, a powstałe wskutek niej państwo w XVI wieku urosło do rangi europejskiego mocarstwa. Robert Frost krok po kroku prezentując idee utworzenia unii, pokazuje nam, jak do niej doszło, komu na niej zależało, a także kto na niej zyskał najwięcej. Autor zwraca w tej kwestii szczególną uwagę na Jagiellonów, dla których unia niosła nie tylko szansę przekazania tronu następcy, ale również szereg innych korzyści. Frost analizując ustanowienie unii w Krewie ukazuje przede wszystkim zmiany, jakie zaszły na Litwie, ale również wpływ na sytuację polityczną Polski i Litwy. Wspólnym wrogiem obydwu krajów był Zakon Krzyżacki, ale warto zaznaczyć, że wraz z unią Polska została włączona również w wir wydarzeń na wschodzie, gdzie rywalem Litwy była Moskwa. Unia z pewnością przyniosła korzyści Polsce i Litwie, czego efektem była klęska Krzyżaków pod Grunwaldem, co szczegółowo analizuje brytyjski historyk, który w dalszej części pracy nawiązuje również do kolejnej unii w Horodle, która jeszcze bardziej związała obydwa państwa.

Brytyjski historyk poruszył również temat kryzysu, jaki zapanował w stosunkach polsko – litewskich, rolę Witolda i Świdrygiełły na Litwie, sytuację w Polsce i na Litwie po śmierci Władysława Jagiełły, a także opisuje zabójstwo Zygmunta Kiejstutowicza oraz jaki wpływ miała na sytuację obydwu krajów ta zbrodnia. Autor ukazuje także jakie trudności przechodziło Państwo Polskie po śmierci pierwszego z Jagiellonów na tronie polski, w tym trwające bezkrólewie i postawę Kazimierza Jagiellończyka, który przez długi czas zwodził Polaków przed objęciem tronu. Kiedy jednak do tego doszło, Robert Frost ukazuje zmiany, jakie zaszły w Polsce i na Litwie. Przede wszystkim skupia się na rozwiązaniu sytuacji z Zakonem Krzyżackim, który przegrał wojnę trzynastoletnią, a także umocnieniu władzy Jagiellonów w Królestwie Polskim oraz zmianach ustrojowych w Polsce.

W I tomie, który zakończył się na Unii Lubelskiej w 1569 roku brytyjski historyk podejmuje również temat rządów dwóch ostatnich Jagiellonów na tronie polskim - Zygmunta I Starego i Zygmunta II Augusta, za czasów których Polska i Litwa osiągnęły statut mocarstwa w Europie Środkowo – Wschodniej. Inkorporacja Mazowsza do Królestwa Polskiego, hołd pruski w 1525 roku, poprawne stosunki z Imperium Osmańskim oraz połączenie obydwu krajów w jedną Rzeczpospolitą Obojga Narodów stanowiło apogeum świetności rodu Jagiellonów, który po śmierci Zygmunta II Augusta przestał rządzić w Polsce.

Oksfordzka historii unii polsko-litewskiej to kompendium wiedzy o historii Polski i Litwy. Oba te kraje stworzyły najdłużej trwający związek polityczny w historii Europy. Pierwszy tom opowiada o kształtowaniu się opartego na konsensusie, wielonarodowego oraz pluralistycznego pod względem religijnym państwa, które budowano zarówno oddolnie, jak i odgórnie na drodze pokojowych negocjacji, a nie wojny oraz podboju. Ta zrodzona w latach 1385 - 1386 wizja unii politycznej przyciągała również mieszkańców Prus, Inflant, a także Rusinów. Mimo że w unii dochodziło do sporów, Królestwo Polskie i Wielkie Księstwo Litewskie stworzyły ostatecznie jedno państwo, które w XVII wieku osiągnęło szczyt swoich możliwości, mając powierzchnię sięgającą prawie 1 mln km2.

Publikacja Roberta Frosta, brytyjskiego historyka z pewnością zainteresuje polskich czytelników. Autor obala wiele mitów, jakie narosły wobec naszego kraju, który upadł w 1795 roku. Warto podkreślić, że publikacja Frosta z pewnością przybliży również nie tylko dzieje naszego kraju poza granicami Polski, ale będzie miała także wpływ na postrzeganie Rzeczypospolitej, która należała do największych mocarstw Europy.

Robert Frost kształcił się na uniwersytetach w St Andrews, Krakowie i Londynie. Po osiemnastu latach wykładania w londyńskim King’s College przeniósł się w 2004 roku na uniwersytet w Aberdeen, gdzie obecnie kieruje katedrą historii. Interesuje się historią wschodniej i północnej Europy od XIV do XIX wieku. Jego zainteresowania badawcze skupiają się wokół dziejów Polski i Litwy oraz historii wojskowości w epoce nowożytnej.

Autor: Robert Frost;
Tytuł: „Oksfordzka historii unii polsko-litewskiej. Powstanie i rozwój 1385 – 1569”, tom I;
Wydawca: Wydawnictwo Rebis;
Miejsce i rok wydania: Poznań 2018;
Liczba stron: 846;
Cena: 51,74 zł;
Książkę można zakupić w WYDAWNICTWIE