Norbert Delestowicz - "Zbigniew – książę Polski"

Miał wszelkie predyspozycje, aby zostać prawowitym władcą Polski. Był pierworodnym synem, posiadał poparcie wśród rycerstwa i możnowładztwa, a także jeszcze za życia swojego ojca miał wpływ na rządy w najważniejszej dzielnicy Polski – Wielkopolsce. Mowa o Zbigniewie, księciu polskim, prawowitym następcy Władysława Hermana, który w wyniku konfliktu z młodszym bratem – Bolesławem – został najpierw wygnany z Polski, a po powrocie oślepiony, w wyniku czego zmarł. Jego historię życia, walkę o władzę w Polsce, stosunki z ojcem i bratem, a także tragiczną śmierć opisał poznański historyk, pracujący na Uniwersytecie Adama Mickiewicza w Poznaniu – Norbert Delestowicz.

Autor publikacji zanim przeszedł do opisu głównego bohatera wprowadził czytelnika w wir wydarzeń, jakie miały miejscu już w X i XI wieku. Poznański historyk prezentuje pierwszych historycznych Piastów, budowniczych państwa polskiego, ale także zawirowania polityczne w tworzącym się państwie, które przeżywało wówczas wzloty i upadki. Losy Zbigniewa autor ukazuje w drugim rozdziale poświęconym jego ojcu – Władysławowi I Hermanowi. Historyk skupiając się na losach Władysława Hermana ukazuje nie tylko, jak doszedł do władzy po wygnaniu brata – Bolesława Szczodrego oraz w jakich okolicznościach dopuścił do władzy Mieszka Bolesławowica – syna Bolesława Szczodrego, ale także opisuje związek małżeński Hermana, którego owocem był Zbigniew. W tym miejscu warto zwrócić uwagę na ciekawe fakty, jakie przedstawia poznański historyk, a dotyczące zarówno małżeństwa Hermana i narodzin jego syna:

„Pierwsze małżeństwo Władysława można uznać za niedynastyczne, co nie oznacza, iż nie było usankcjonowane prawnie. Słabością związku nieznanej Polski z Hermanem był fakt, że matka Zbigniewa nie pochodziła z żadnego rodu dynastycznego. Ponadto na niedynastyczny charakter związku Hermana z nieznaną bliżej Polską wskazuje imię Zbigniew, które dotychczas w ogóle nie występowało w dynastii piastowskiej. Również w późniejszym czasie nigdy więcej się nie pojawiło”

W dalszej części rozdziału Delestowicz skrupulatnie analizuje dlaczego właśnie imię Zbigniew nadał swojemu pierworodnemu synowi Władysław Herman oraz czy miał prawo do dziedziczenia władzy po swoim ojcu.

Kolejne dwa rozdziały autor książki poświęcił próbom przejęcia władzy przez pierworodnego syna Hermana. Najpierw poznański historyk skupił się na dwóch buntach Zbigniewa – etapie wrocławskim i kruszwickim, by w następnej części opisać współpracę braci – Zbigniewa i Bolesława przeciwko ojcu. Wymuszając na Władysławie Hermanie podział kraju, objęli własne prowincje, a po śmierci ojca w 1102 roku zaczęli samodzielne rządy. Ten temat poznański historyk podjął w trzech ostatnich częściach książki, gdzie skupił się między innymi na wspólnych rządach braci, ale przede wszystkim ich konflikcie, który zakończył się tragicznie dla Zbigniewa. Nieudana wyprawa cesarza Henryka V do Polski w celu przywrócenia władzy Zbigniewowi nie tylko nie przyniosła spodziewanych rezultatów, ale doprowadziła do jego uwięzienia i oślepienia przez Bolesława Krzywoustego. Z tym wątkiem, podobnie jak z wieloma innymi kwestiami dotyczącymi życia Zbigniewa, do dziś są niejasności. Norbert Delestowicz również i tutaj próbuje wyjaśnić, powołując się na źródła średniowieczne, czy owe oślepienie Zbigniewa było bezpośrednią przyczyną jego śmierci.

Czytelnik biorąc do ręki książkę poznańskiego historyka powinien zwrócić uwagę, już na początku publikacji, że autor ma krytyczny stosunek do kronika Galla Anonima. Autor pierwszej kroniki pisał ją bowiem na polecenie Bolesława Krzywoustego, dlatego też należy mieć szczególnie krytyczny stosunek do tego źródła. Poznański historyk odnosząc się do tej kwestii pisze:

„Kronika Galla Anonima jest bardzo dobrym potwierdzeniem faktu, że historię piszą zwycięzcy i mogą ją poddawać własnej, dogodnej dla siebie rekonstrukcji, gdzie ich własne przewiny są przemilczane lub marginalizowane”

Dla historyków zajmujących się dziejami średniowiecznej Polski, a zwłaszcza przełomu XI i XII wieku, publikacja Norberta Delestowicza z pewnością nie tylko ich zainteresuje, ale wniesie również wiele cennych informacji. Autor powołując się na źródła średniowieczne, stara się podejść do nich krytycznie, a korzystając ze współczesnych opracowań odwołuje się do relacji wybitnych historyków, analizujących najważniejsze wydarzenia z życia Zbigniewa i Bolesława Krzywoustego.

Norbert Delestowicz - pracownik Instytutu Historii na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu.

Autor: Norbert Delestowicz;
Tytuł: „Zbigniew – książę Polski”;
Wydawca: Wydawnictwo Poznańskie;
Miejsce i rok wydania: Poznań 2017;
Liczba stron: 248;
Cena: 36,90 zł;
Książkę można zakupić u Wydawcy

Wyjątkowo Polecam! Świetna publikacja!!!