Malbork – dawna stolica państwa zakonu krzyżackiego

Największy gotycki zespół zamkowy na świecie, dawna stolica potężnego zakonu krzyżackiego, a dzisiaj perła architektury średniowiecznej, którą każdy może odwiedzić i zobaczyć. Malbork i znajdujący się w Malborku zamek leżący nad Nogatem to z pewnością miejsca, który zdecydowanie warto odwiedzić.

 

Malbork był stolicą państwa zakonu krzyżackiego, a zamek w Malborku był siedzibą wielkiego mistrza. Zakon Szpitala Najświętszej Marii Panny Domu Niemieckiego w Jerozolimie znany jako zakon krzyżacki powstał w czasie trzeciej wyprawy krzyżowej do Ziemi Świętej w 1190 roku – założony został w 1191 roku w czasie oblężenie Akki, a jego celem była opieka nad chorymi i rannymi pielgrzymami. Początkowo działał jako bractwo szpitalników w Akce, jednak w 1198 roku po otrzymaniu reguły bractwo przekształcił się w zakon rycerski.

Na czele zakonu stał wielki mistrz wybierany przez kapitułę generalną spośród braci zakonnych. Jednym z najbardziej znanych wielkich mistrzów, za czasów którego ranga zakonu wzrosła i stał się on liczącym zakonem rycerskim w Europie był od 1209 roku Herman von Salza, który zasiadał na tym urzędzie aż do 1239 roku. W 1209 roku siedziba zakonu została przeniesiona do Montfort. Celem von Salzy było stworzenie państwa zakonnego w Europie. Po nieudanej próbie założenia takiego państwa w Siedmiogrodzie podległym Królestwu Węgier, kiedy król Andrzej II zdał sobie sprawę z zagrożenia, jakie stanowił zakon krzyżacki /przyczyną sporu króla Węgier i zakonu była kwestia wyjęcia ziemi Borsa spod jurysdykcji biskupa siedmiogrodzkiego i podporządkowanie jej bezpośrednio pod Rzym - to wywołało niezadowolenie biskupa, jak i samego króla, co doprowadziło do wygnania w 1225 roku zakonu krzyżackiego z Węgier/, zakon przeniósł się do Polski na zaproszenie księcia Konrada Mazowieckiego, który w zamian za ochronę granic Mazowsza przed najazdami plemion pruskich, nadał im Ziemię Chełmińską.

Już w 1226 roku cesarz Fryderyk II zatwierdził darowiznę Konrada Mazowieckiego dla zakonu, zaś 18 stycznia 1230 papież Grzegorz IX potwierdził nadanie ziemi chełmińskiej zakonowi krzyżackiemu. Warto podkreślić, że pierwsi zakonnicy do Ziemi Chełmińskiej przybyli dopiero w 1228 roku, rozpoczynając budowę potężnego państwa, które wkrótce stało się ogromnym zagrożeniem dla Polski.

Zakon Krzyżacki w kolejnych latach zaczął nie tylko opanowywać Prusy, zagarniając je w całości do 1283 roku. Z początkiem XIV wieku zakon zaczął opanowywać Pomorze Gdańskie. Z tym okresem wiążę się historia potężnej warowni w Malborku, która powstała w latach 1275 – 1300. Wówczas ziściła się idea Hermana von Salzy, bowiem 14 września 1309 roku wielki mistrz zakonu Siegfried von Feuchtwangen przeniósł do Malborka swój urząd i siedzibę państwa zakonnego.

Zamek w Malborku siedzibą wielkiego mistrza i stolicą państwa zakonnego pozostał do 1457 rok, kiedy w czasie wojny trzynastoletniej trwającej w latach 1454 – 1466, zamek został zajęty przez wojska polskie. Oficjalnie dopiero w ramach II pokoju toruńskiego w 1466 roku Malbork został włączony w granice Królestwa Polskiego. Pozostał w jego granicach do czasu I rozbioru polskiego w 1772 roku.

Do Polski Malbork powrócił dopiero w 1945 roku. Zamek jednak w wyniku działań wojennych poważnie ucierpiał, między innymi: prezbiterium kościoła Najświętszej Marii Panny, wieża główna, zabudowa Przedzamcza czy skrzydło wschodnie Zamku Średniego. Zamek mimo zniszczeń stopniowo odbudowywano, dzięki czemu dzisiaj możemy podziwiać piękno największego na świecie gotyckiego zamku, który w 1997 roku został wpisany na listę światowego dziedzictwa UNESCO.

Warto dodać, że zwiedzanie zamku zajmuje od 2,5 do 3,5 godzin w zależności czy mamy przewodnika czy korzystamy z audioprzewodnika. Warto zakupić bilety na zamek i zobaczyć najbardziej reprezentacyjne wnętrza zamku w Malborku. Szczególnie polecam zwiedzanie Zamku Średniego, a w nim Wielkiego Refektarza i Pałacu Wielkich Mistrzów, które są prawdziwymi perłami architektury gotyckiej. W Zamku Wysokim są zaś malownicze tarasy wraz z kaplicą grzebalną wielkich mistrzów, krużganki i główny dziedziniec i Kapitularz – jedno z najważniejszych pomieszczeń w każdej wspólnocie zakonnej, gdzie omawiano wszystkie najważniejsze  sprawy. Poza ww. miejscami warto zobaczyć także: Wielki Refektarz, komnaty dostojników, Gdanisko oraz wystawę broni i uzbrojenia.