Leszka J. Mirosław i Marinow Kirił „Carstwo Bułgarskie”

Bułgaria jak piszą autorzy książki należy do jednego z najstarszych państw na kontynencie europejskim. Kraj, który powstał pod koniec VII wieku przez ponad stulecie dominował na Półwyspie Bałkańskim, gdzie był równorzędną siłą dla Bizancjum. Okres dynamicznego rozwoju tego państwa oraz potęgi na Bałkanach jest przedmiotem pracy dwóch historyków wywodzących się z Uniwersytetu Łódzkiego.

W swojej pracy skupili się na latach 866 – 971, kiedy w Bułgarii po przyjęciu chrztu doszło do gruntowanych zmian w państwie, rozwoju kultury, kształtowania własnego języka literackiego, a także wzrostu potęgi zwłaszcza wobec swojego głównego rywala – Bizancjum, które ostatecznie zniszczyło Bułgarię. Na polskim rynku wydawniczym mało jest publikacji poświęconych Bułgarii i jej dziejom, zwłaszcza w początkowym okresie tworzenia się tego bałkańskiego państwa. Książka ta z pewnością wypełnia tą lukę, a czytelnik po jej lekturze nie będzie zawiedziony.

Praca łódzkich historyków została podzielona na dwie główne części, prezentując najpierw dzieje polityczne, zaś później przechodząc do kwestii społeczeństwa, gospodarki oraz kultury bułgarskiej. Rozpoczynając publikację autorzy przybliżyli rządy Borysa – Michała i przyjęcia przez Bułgarię chrztu, a więc okresu dotyczącego lat 852-889. Poznajemy politykę zagraniczną, stosunki z Bizancjum, przyjęcie chrztu oraz sprawę statusu kościoła bułgarskiego. Kolejny rozdział poświęcony został dość krótkim rządom, bo zaledwie czteroletnim /889-893/ Włodzimierza Rasate. Najbardziej jednak rozbudowany jest rozdział poświęcony rządom twórcy Pierwszego Carstwa Bułgarskiego Symeona Wielkiego. Autor tej części książki Mirosław J. Leszka ukazuje nam władcę, który jak pisze historyk nie był przygotowany do rządów, a realizował je w doskonały sposób. Przykładem na to może być poniższy cytat, opisujący kwestię przystąpienia Bułgarii do wojny z Bizancjum:

„Symeon wkrótce po przejęciu władzy stanął przed wielkim wyzwaniem. On – niedawny mnich, człowiek, któremu pokój powinien szczególnie leżeć na sercu – wszedł w konflikt militarny z Bizancjum, państwem, w którym przyszło mu spędzić część swej młodości”

Z kolei autor tak pisze o Symeonie i jego zwycięskich bitwach, między innymi w Tracji i pod Bulgarofygon:

„Wojna z lat 894 – 896 dowiodła, że Symeon był nie tylko gabinetowym uczonym, eksmnichem, lecz także mężem stanu, utalentowanym wodzem, zręcznym i twardym negocjatorem. Uświadomiła mu własną siłę i dała możliwość sprawdzenia umiejętności oraz nabrania doświadczenia w roli wodza i władcy. Pokazała Bizantyńczykom, że schrystianizowani Bułgarzy wciąż są groźnym przeciwnikiem, jak ich pogańscy przodkowie”

W dalszej części rozdziału Mirosław J. Leszka pozostał przy stosunkach bułgarsko – bizantyjskich, opisując kolejne konflikty między tymi państwami, który trwał praktycznie do końca rządów Symeona. Do tego łódzki historyk dodał także stosunki bułgarsko-serbskie, bułgarsko-chorwackie, próby sojuszu z Arabami, a także ostatnie lata rządów cara Symeona.

Dwa ostatnie rozdziały pierwszej części publikacji dotyczącej Carstwa Bułgarii historycy poświęcili rządom Piotra I i Borysa II, za czasów którego doszło do upadku Pierwszego Carstwa Bułgarskiego. W tych rozdziałach autorzy omówili między innymi: konflikty wewnętrzne, stosunki z Bizancjum, najazd księcia kijowskiego Światosława, a także pierwsze oznaki kryzysu w Państwie Bułgarskim, które uwidoczniło się za czasów Borysa II. Jak piszą łódzcy historycy:

„Nieskuteczna polityka Borysa II i jego niezdolność do pokierowania oporem przeciw Rusom spowodowały, że decydująca dla losów Bułgarii okazała się konfrontacja między Bizancjum z Rusami”

Jak się okazało konfrontacja ta miała przynieść zgubę Bułgarii. Bizancjum pod rządami Jana Tzymiskesa najpierw doprowadziło do pokonania Rusów w 972 roku, a następnie do likwidacji Państwa Bułgarskiego, którego władcę – Borysa II wywieziono do Konstantynopola. Autorzy, co ważne, zwracają uwagę, że władca Bizancjum zanim rozpoczął wojnę z Rusami nie miał zamiaru likwidować carstwa Bułgarii. Zrobił to jednak, jak piszą autorzy, kiedy zorientował się, jaka jest kondycja państwa rządzonego przez Borysa II.

Druga część publikacji Mirosława J. Leszka i Kiriła Marinowa poświęcona została sprawom kultury, społeczeństwa, gospodarki i państwa. Omówione zostały tutaj zagadnienia społeczne, religijne, ustrojowe, gospodarcze, kulturalne, a także administracji centralnej i prowincjonalnej. Autorzy przybliżyli także historię stolic państwa bułgarskiego oraz systemu obrony Bułgarii. Walorem publikacji są również kolorowe ilustracje, ukazujące miejsca, w których rozgrywały się opisywane wydarzenia, jak również aneks, gdzie czytelnik znajdzie tłumaczone na język polski zabytki piśmiennictwa starobułgarskiego.

Dla historyków interesujących się dziejami Bułgarii publikacja Mirosława J. Leszka i Kiriła Marinowa to kompendium wiedzy dotyczące czasów Wielkiej Bułgarii okresu IX i X wieku. Praca podejmuje wszystkie najważniejsze wątki z omawianego okresu, zarówno te dotyczące spraw politycznych, jak i gospodarczych, społecznych, kulturalnych oraz religijnych. Co ważne historycy bardzo dobrze zespolili wydarzenia rozgrywające się w Bułgarii z dziejami Bizancjum, które nieodzownie łączą się ze sobą w omawianym okresie.

Mirosław J. Leszka – historyk, mediewista, bizantynolog, slawista, profesor Uniwersytetu Łódzkiego, pracuje w Katedrze Historii Bizancjum, specjalizuje się w problematyce związanej z władzą cesarską w Bizancjum, dziejach Konstantynopola, a także historii Bułgarii od VII do XI wieku.

Kirił Marinow – adiunkt w Katedrze Historii Bizancjum na Uniwersytecie Łódzkim, specjalizuje się w historii średniowiecznej Bułgarii, wojskowości bizantyjskiej oraz geopolityki i geografii historycznej Półwyspu Bałkańskiego.

Autorzy: Mirosław J. Leszka i Kirił Marinow;
Tytuł: „Carstwo Bułgarskie”;
Wydawca: Wydawnictwo PWN;
Miejsce i rok wydania: Warszawa 2015;
Liczba stron: 385;
Cena: 40,73 zł;
Więcej: tutaj

Wyjątkowo Polecam!!!