Andrzej Chwalba - „Legionu Polskie 1914 – 1918”

Jaką rolę odegrali legioniści w odzyskaniu przez Polskę niepodległości? Jak wyglądała organizacja Legionów Polskich w latach 1914 – 1918, kto stał na ich czele oraz w jakich bitwach i potyczkach wzięli udział legioniści? To tylko niektóre pytania na jakie znajdujemy szczegółowe odpowiedzi w publikacji znanego polskiego historyka Andrzeja Chwalby „Legiony Polski 1914 – 1918”. Praca  ta z pewnością zainteresuje nie tylko historyków, ale każdego kto chce zapoznać się z początkami odrodzonego Wojska Polskiego w II Rzeczpospolitej.

Publikacja Andrzeja Chwalby, historyka, eseisty, nauczyciela akademickiego na Uniwersytecie Jagiellońskim została podzielona na dwie główne części. W pierwszej krakowski historyk prezentuje w układzie chronologicznym ruch strzelecki od czasu jego narodzin przed I wojną światową aż do okresu procesu legionistów w 1918 roku. Z kolei druga część odnosi się do spraw werbunku, wizerunku legionistów, a także wyposażeniu oddziałów, w których służyli legioniści. W publikacji Chwalby uwidocznione zostały nie tylko najlepsze karty w historii Legionów, ale również panujące wśród legionistów i ich dowódców niesnaski, które przerodziły się w otwarte konflikty, jak ten między Sikorskim, Hallerem, Piłsudskim i Szeptyckim, ale również różne poglądy na wizję przyszłego Wojska Polskiego i odrodzonej Polski jakie towarzyszyły dowódcom Legionów.

Rozpoczynając swoją publikację, krakowski historyk przybliża nam narodziny polskich legionów, których początki sięgają 1908 roku. Jak zauważa Andrzej Chwalba ich powstanie w Galicji – zaborze austriackim, nie byłoby możliwe bez poparcia władz centralnych w Wiedniu. Warto dodać, że analizując początki Legionów Polskich polski historyk uwidacznia nam, jakie rozbieżności panowały w sprawie ich wykorzystania do celów wojskowych, jak również opisuje trwające spory organizacyjne dotyczące podległości polskich jednostek. W kolejnych częściach pracy autor ze szczegółami opisuje udział Legionów w działaniach wojennych, między innymi pod Rokitną, Kostiuchnówką, Konarami, Jastkowem oraz nad Nidą, ale również jak byli przyjmowani przez polską ludność na terenach zaboru rosyjskiego, co szczególnie widać przy opisie wkroczenia legionistów do Lublina.

Andrzej Chwalba poza opisem udziału Legionów w działaniach bojowych, ich organizacji oraz celów wojskowych poruszył bardzo ważną kwestię związaną z nadziejami politycznymi, ale też sporami wśród polskich polityków i dowódców, którzy niejednokrotnie mieli bardzo odmienne wizje roli, jaką mają pełnić Legiony. Polski historyk porusza także spory niemiecko – austriackie w zakresie politycznej i wojskowej kontroli nad Legionami, ale przede wszystkim konflikt polsko – polsko w obozie legionistów. W publikacji poruszona została kwestia polityczno-wojskowych obozów przeciwko Józefowi Piłsudskiemu i związanym z nim oficerów, rozbieżności celów, jakimi kierowali się wyżsi oficerowie Legionów, a także roli znanym nam z okresu międzywojennnego i II wojny światowej oficerów, jak: Piłsudski, Sikorski, Sosnkowski, Januszajtis – Żegota, Wieniawa – Długoszewski, Rydz – Śmigły czy Haller.

Czytając publikację krakowskiego historyka warto zwrócić również uwagę na stosunki, jakie panowały między zaborcami a Legionami, jak Austro – Węgry i Niemcy próbowały wykorzystać je do politycznych celów, które z kolei prowadziły do poważnych sporów wśród polskich oficerów, czego dowodem był kryzys przysięgowy, przejście II Brygady na stronę rosyjską, a także słynny list gen. Józefa Hallera, w którym polski dowódca kategorycznie sprzeciwiał się dalszemu pozostawaniu Legionów Polskich pod władzą Austro – Węgier. Kończąc kwestię polityczno – wojskowych dokonań, sportów i znaczenia Legionów Polskich autor skupił się na aresztowaniach, internowaniu i procesie legionistów.

Z kolei druga część książki krakowskiego historyka zatytułowana „Społeczna Historia Legionów” poświęcona została sprawom werbunku, wizerunkowi legionistów, motywów, dla których zaciągali się do Legionów, kultowi Józefa Piłsudskiego, ale również wyposażeniu legionistów z uwzględnieniem mundurów, broni oraz kwestii żołdu. Andrzej Chwalba poświęcił także podrozdziały sprawom medycznym, opiece nad rannymi i chorymi, jak również postawy legionistów wobec religii, organizacji czasu wolnego oraz wsparciu, jakie Polacy okazywali Legionom Polskim.

Publikacja Andrzeja Chwalby z pewnością dla znawców tematu, jak również osób interesujących się początkami tworzonego Wojska Polskiego, dostarczy wielu  ciekawych i przede wszystkim nowych informacji o Legionach. Ta kompletna prac zawiera bowiem nie tylko historię powstania Legionów Polskich, ale również opisy bitew i potyczek w których brali udział legioniści, oraz co szczególnie zainteresuje czytelników wpływ Legionów na kształtowanie się politycznej wizji odrodzonej Polski, która jak pokazuje publikacja Chwalby miała wśród samych legionistów wiele opcji.

Andrzej Chwalba – historyk i eseista, kierownik Zakładu Antropologii Historycznej Uniwersytetu Jagiellońskiego, wiceprezes Polskiego Towarzystwa Historycznego. Znawca historii XIX i XX wieku oraz stosunków polsko – rosyjskich. Autor wielu poczytnych publikacji, w tym między innymi: „Historia Polski 1795 – 1918”, Wielka Wojna 1914 – 1918” czy „Kraków w latach 1939 – 1945”.

Autor: Andrzej Chwalba;
Tytuł: „Legionu Polskie 1914 – 1918”;
Wydawca: Wydawnictwo Literackie;
Rok i miejsce wydania: Kraków 2018;
Liczba stron: 373;
Cena: 42,42 zł;
Książkę można zakupić u WYDAWCY

Szczególnie Polecam!!!