Książka Aleksandy Skrzypietz - „Jakub Sobieski”

„Królewicz Jakub Sobieski należy do niewielu osób, których dzieje można zawrzeć w krótkiej formule – spes mea data mihi a patre, czyli moja nadzieja dana mi jest od ojca. To wielka kariera Jana III Sobieskiego otworzyła przed jego synem możliwość zdobycia szczególnego znaczenia i pozycji. Dzięki temu królewicz wielokrotnie miał nadzieję na poślubienie znakomitych księżniczek, na sukcesy militarne, na zdobycie korony, na zaaranżowanie świetnych małżeństw córek. A wszystko to przydarzyło się Jakubowi, ponieważ stał się sławny dzięki dokonaniom swego ojca i to one rozbudziły w nim wielkie ambicje”

Tak we wstępie pisze o Jakubie Sosbieskim autorka jego biografii dr hab. Aleksandra Skrzypietz, historyk Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach. Publikacja poświęcona pierwszemu synowi Jana III Sobieskiego jest już drugą recenzowaną przeze mnie książką dr Skrzypietz. Wcześniej miałem przyjemność przeczytać i zrecenzować ksiązkę „Rozkwit i upadek rodu Sobieskich”. Obydwie książki doskonale pokazują, jak wyglądała wewnętrzna sytuacja w rodzie Sobieskich, o co walczyli, czego pragnęli, a także jakie targały nimi konflikty. Praca poświęcona Jakubowi Sobieskiemu to dogłębna analiza człowieka, który cały swój dorobek życiowy zawdzięczał ojcu. Mając wszystko na wyciągnięcie ręki stał się niegodnym szat królewskich, kompromitując się na oczach całej Europu po śmierci ojca, Jana III Sobieskiego.

Autorka pracy już na wstępie pokazuje czytelnikowi w jakich warunkach urodził się Jakub Sobieski. Chodzi mianowicie o fakt, że najstarszy syn Jana III Sobieskiego urodził się, gdy ten piastował funkcję hetmana, a mimo to nazywano go królewiczem, a on sam używał tytułu Jego Królewskiej Mości. W dalszej części dr Aleksandra Skrzypietz podejmuje wątek rodziny Sobieskiego, dotyczący Jana Sobieskiego i jego żony Marii Kazimiery. Tutaj autorka zwróciła uwagę jak wiele bolesnych chwili przeżyli obydwaj małżonkowie w związku ze śmiercią ich dzieci.

Kolejne rozdziały poświęcone zostały już w pełni Jakubowi Sobieskiemu. Historyk Uniwersytetu Śląskiego skupiła się na młodzieńczych latach najstarszego syna Jana Sobieskiego, prezentując między innymi dość szybką zmianę statutu w ówczesnej Rzeczpospolitej: z syna hetmana na syna króla polskiego, jego kształcenie, a także stosunki z ojcem i matką. Dalej autorka publikacji ukazuje nam młodego królewicza, który wchodzi w świat dworskiej etykiety, dyplomacji oraz spotkań na najwyższym szczeblu. Autorka ukazuje również pierwsze przymiarki Jana III Sobieskiego do zdobycia dla syna terytorium za granicą Rzeczypospolitej Obojga Narodów. Sobieski bowiem słusznie uważał, że taki ruch pozwoli w przyszłości jego synowi na objęcie tronu polskiego. W tej kwestii Aleksandra Skrzypietz poruszyła wątek węgierski. Jak pisze autorka już na przełomie lat siedemdziesiątych i osiemdziesiątych XVIII wieku wysłannicy węgierscy proponowali królowi polskiemu, aby jego syn przejął koronę na Węgrzech. Taki obrót sprawy, jeśliby do niego doszło, spowodowałby niebywałą zmianą w układzie sił politycznych w Europie Środkowo – Wschodniej. Takiemu obrotowi sprawy, co pisze historyk Uniwersytetu Śląskiego, sprzeciwiali się oczywiście Habsburgowie. Nie mogli oni jednak oficjalnie wystąpić przeciwko królowi polskiemu, bowiem cesarz Leopold I związany był sojuszem z Janem III Sobieskim. Doktor Skrzypietz porusza także ewentualną kwestię zdobycia Mołdawii dla Jakuba. Ważną wątkiem poruszonym w publikacji jest rola jaką pełnił u boku ojca jego syn. Był publicznie pokazywany, brał udział w najważniejszych wydarzeniach politycznych i kampaniach wojennych prowadzonych przez polskiego króla, a także wdrażano go w najistotniejsze sprawy państwowe. Tak Jan III Sobieski torował drogę swojemu najstarszemu synowi do tronu polskiego.

Sprawa drogi do tronu dla Jakuba miała pierwszorzędne znacznie. Jednak jak podkreśla autorka publikacji kwestia mariażu małżeńskiego dla syna Sobieskiego była równie ważna, co trudna. Jakub Sobieski podobnie jak Jan Kazimierz, wywodzący się z dynastii Wazów, nie umiał znaleźć odpowiedniej partii małżeńskiej. Aleksandra Skrzypietz porównując Jakuba do Jana Kazimierza stara się pokazać, że niepewna sytuacja syna Sobieskiego, co do korony polskiej, a także kwestie finansowe zrobiły swoje. Najlepsze partie małżeńskie w oczach młodego Jakuba, nie zawsze widziały tą samą sytuację tak samo. Francja i Austria próbowały kwestię małżeństwa Sobieskiego rozegrać politycznie. Od tego zależała także późniejsza sprawa poparcia w staraniach o koronę. Temat ten bardzo dobrze opisuje autorka książki, która cały rozdział poświęciła małżeństwu Jakuba z Jadwigą Elżbietą Amalią z domu von Pfalz-Neuburg i jego podłożu politycznemu.

Jak pokazuje historyk Uniwersytetu Śląskiego wszystkie zabiegi Jana III Sobieskiego o koronę dla syna poszły na marne po śmierci zwycięzcy spod Wiednia. Aleksandra Skrzypietz tak ocenia sytuację Sobieskich po śmierci króla:

„Bezkrólewie zaczęło się dla Sobieskich fatalnie. Nieporozumienia między Jakubem a Marią Kazimierą ukazały szlachcie, ale także cudzoziemskim dyplomatom, jak najgorszy obraz rodzinny zmarłego króla”

„Dalsze postępowanie Jakuba stanowi najlepszy dowód zagubienia i frustracji, w jaką wtedy popadł. Wydaje się, że spór z matką spowodowany był właśnie niepewną sytuacją, w jakiej się znalazł”

A postępowanie Jakuba było niegodne szat królewskich. Jakub Sobieski będący naturalnym kandydatem do tronu, zaprzepaścił swoją szansę na tron polski bezwzględną walką o majątek po zmarłym ojcu. Nie tylko nie wpuścił na Zamek Królewski swojej matki Marii Kazimiery z ciałem zmarłego męża, ale kiedy wreszcie dzięki mediacji senatorów otworzył bramy zamku, udał się do Żółkwi, chcąc zagrabić resztę majątku rodzinnego. Jego zachowanie pokazało, że nie ma szans na żadne poparcie w walce o tron po ojcu. Mimo to jednak podjęto walkę z Fryderykiem Augustem, elektorem saksońskim, która okazała się dla niego przegrana. Sprawa tronu wróciła kiedy nowy król Polski – August II Mocny przystąpił do wojny północnej, tak tragicznej w skutkach dla naszego kraju. Wówczas, co podkreśla śląski historyk, Jakub spróbował ponownie swoich sił w walce o tron. Zakończyła się ona dla niego uwięzieniem przez Augusta II, czemu poświęciła rozdział dr Skrzypietz. Zwolniony dopiero po dwóch latach musiał raz na zawsze zrzec się praw do ubiegania się o koronę Polski.

Końcowa część książki została poświęcona ostatnim latom Jakuba Sobieskiego – walce o odzyskanie dóbr, szczególnie w Oławie, a także walce o przywrócenie dobrego imienia. Autorka ukazała także losy córek Jakuba, ich związki małżeńskie oraz wynikłe z tego kłopoty dla królewicza. Warty odnotowania fakt znajduje się również w zakończeniu pracy Aleksandry Skrzypietz. Autorka książki pisze:

„Zatem za porażki Jakuba można spojrzeć jak na tragiczną konsekwencję dokonań jego ojca. Wrogowie króla i jego bliskich nie zamierzali pozwolić królewiczowi pójść w ślady rodzica”

Publikacja Aleksandry Skrzypietz poświęcona Jakubowi Sobieskiemu, synowi Jana III Sobieskiego, pretendenta do tronu polskiego, jednego z najbardziej znanych postaci I Rzeczypospolitej, ukazuje nam postać tragiczną, która całe swoje młodzieńcze życie była przygotowywana do roli króla. Kiedy nastąpiła ta chwila, w której Jakub miał zostać królem, jego zachowanie wobec matki i walka o majątek rodzinny spowodowała zaprzepaszczenie wszystkich lat starań podjętych przez ojca i matkę. Ale czy gdyby nie doszło do takiej sytuacji, o której pisze autorka, Jakub zostałby królem? Doktor Skrzypietz stara się pokazać człowieka, który żył w cieniu wielkości ojca. Próbował mu dorównać, ale nie miał jego zdolności i pewności siebie. Biografia Jakuba Sobieskiego to nie tylko kompletny opis jego życia, ale także jego najbliższych, z uwzględnieniem najważniejszych wydarzeń, jakie rozgrywały się w Polsce i Europie na przełomie XVII i XVIII wieku.

Autor: Aleksandr Skrzypietz;
Tytuł: „Jakub Sobieski”;
Wydawca: Wydawnictwo Poznańskie;
Rok i miejsce wydania: Poznań 2015;
Liczba stron: 412;
Cena: 34,90 zł
Więcej tutaj

Wyjątkowo Polecam. Rewelacyjna publikacja!!!

Tomasz Sanecki;
Bytom, 8 lutego 2016 r.