Jerzy S. Łątka - "Turcja – Początki Państw"

Turcja, która zrodziła się na gruzach Imperium Osmańskiego w XX wieku, dzisiaj ze względu na wydarzenia, jakie miały tam miejsce w lipcu 2016 roku, ponownie znalazła się w centrum zainteresowania najważniejszych polityków na świecie.

Narodziny współczesnego państwa tureckiego zawdzięczamy Mustafie Kemalowi – znanego powszechnie jako Atatürk. Do dziś jest on symbolem nowej Turcji, która zerwała z fundamentami osmańskiego świata – niereformowalną i zacofaną monarchią oraz islamem. Klęski, jakie Turcy zaczęli ponosić od końca XVII wieku aż do 1918 roku /przegrana I wojna światowa/ doprowadziły do poważnych zmian w kraju, który nie tylko stracił swoje posiadłości w Europie, Azji i Afryce, ale przede wszystkim znalazł się na krawędzi unicestwienia.

W publikacji „Początki Państw – Turcja” Jerzy S. Łątka przedstawił nie tylko losy Imperium Osmańskiego, które było państwem despotycznym, gdzie cała władza ustawodawcza, wykonawcza i sądownicza skupione były w ręku władcy, ale także przeobrażenia w „chorym kraju”, jakim w XIX wieku było Imperium. Ich skutkiem był upadek sułtanatu i powstanie Republiki Turcji, którą zawdzięczamy charyzmatycznemu Mustafie Kemalowi. Zanim jednak autor przeszedł do omawianie wydarzeń związanych z narodzinami Turcji, dość szczegółowo opisał najważniejsze wydarzenia z dziejów Imperium Osmańskiego. Na łamach książki poznamy największych władców  - Selima I i Sulejmana Wspaniałego, ale przede wszystkim ich podboje. Jerzy Łątka pokusił się nawet na wymienienie wszystkich krajów, które istnieją dzisiaj, a za czasów wielkich sułtanów wchodziły w skład Imperium, a było ich aż 37!

Zagłębiając się w kolejne strony książki Łątki poznamy gigantyczne zadłużenie Imperium, wpływy Janczarów, którzy niejednokrotnie decydowali o obsadzie tronu, wojnach z Polską, Rosją i Austrią, obcymi interwencjami i wpływami zachodnich krajów, a także powolnym rozpadzie Imperium. Autor w książce zawarł także wiele ciekawostek, a dotyczących legendy, jakoby Imperium Osmańskie nigdy nie uznało rozbiorów Rzeczpospolitej, faktu, że Polska była lennem osmańskim czy dotyczących osoby Mustafy Kemala – ojca Republiki Turcji.

Sporo miejsca w swojej książce polski pisarz i orientalista poświęcił udziałowi Turcji w I wojnie światowej, obronie Gallipoli, próbom powstrzymania ekspansji rosyjskiej, ale także jednej z największych zbrodni, jakiej dopuściło się Imperium Osmańskie – rzezi Ormian. Zbrodnia ta do dziś nie została rozliczona przez Turcję, która wciąż ją neguje, co powoduje, że stosunki turecko-armeńskie nadal pozostają napięte. Stanisław Łątka opisuje również interwencję obcych państw w Turcji, w tym szczególnie konflikt z Grecją oraz ingerencję Wielkiej Brytanii i Francji w wewnętrzne sprawy upadającego Imperium. Wydarzenia te wyniosły wówczas Mustafę Kemala do roli wyzwoliciela kraju spod obcego jarzma, dając mu możliwość objęcia władzy w nowej rzeczywistości, jaką była laicka Republika Turcji.

Autor na zakończenie podjął jeszcze jeden ważny temat, a mianowicie kwestię mniejszości narodowych i roli wojska w Turcji. Łątka zwraca uwagę, że kolejne rządy tureckie muszą mierzyć się zwłaszcza z dążeniami Kurdów, a także, że każda legalnie wybrana władza może zostać obalona, czego dowodem były wojskowe pucze w latach 1960 i 1980 roku, a także ubiegłoroczny pucz z lipca 2016 roku, w którym część wojskowych próbowała obalić rządy prezydenta Erdogana. O wpływie wojska Stanisław Łątka tak pisze:

„Wojsko strzegło świeckości państwa jako najcenniejszego osiągnięcia Republiki. W momentach jakiegoś zagrożenia generałowie natychmiast reagowali. Dokonali puczu w 1960 i 1980 roku, dwukrotnie zmusili urzędujące rządy do ustąpienia /1971,1997/, krzewili kult Atatürka oraz strzegli dobrego imienia"

Z kolei odnosząc się do wydarzeń z 15 na 16 lipca 2016 roku autor książki pisze:

„Wydarzenia, których byliśmy świadkami w nocy z 15 na 16 lipca 2016 roku, świadczą, że Turcji stworzonej przez Kemala Atatürka już nie ma. A przynajmniej nie było podczas weekendowej próby zamachu stanu. Nie zależenie kto był rzeczywistym sprawcą tego wydarzenia. Jeden człowiek czy grupa ludzi. Nie ma to znaczenia. Turcy masowo wyszli na ulicę, ale nie pod hasłem Turcja nie stanie się Iranem, tylko Allahu Akbar. Jak za dawnych osmańskich czasów”

Kończąc swoją publikację Stanisław Łątka próbuje odpowiedzieć na pytanie: Jaka będzie Turcja po 2016 roku? Czy ukształtuje się nowe oblicze republiki, a może do głosu dojdą ludzie, którzy znów będą chcieli przywrócić w Turcji wpływy religijne? Na odpowiedź musimy jeszcze poczekać!

Autor: Stanisław S. Łątka;
Tytuł: Początki Państw – Turcja;
Wydawca: Wydawnictwo Poznańskie;
Data i miejsce wydania: Poznań 2017;
Liczba stron: 240;
Cena: 36,90 zł;
Książkę można zakupić u Wydawcy

Szczególnie Polecam!!! Rewelacyjna publikacja!!!