Jeden z najpiękniejszych zabytków Bytomia uratowany

Rewitalizacja pałacu Tiele-Wincklerów to jedna z najważniejszych inwestycji realizowanych w Bytomiu ze środków Unii Europejskiej. Ze względu na dokonane odkrycia archeologiczne zakres prac musiał być rozszerzony, co również wydłużyło termin realizowanych robót. Dzisiaj jednak możemy już podziwiać efekty wykonanych robót, dzięki którym jeden z najpiękniejszych bytomskich zabytków został uratowany dla turystów.

Zakres prac, dzięki którym uratowano bytomski zabytek
Prace mające na celu odbudowę ruin oficyny pałacu Tiele – Wincklerów w Bytomiu – Miechowicach rozpoczęły się na początku 2019 roku. Już wkrótce natrafiono podczas robót na część kaplicy pałacowej oraz krypty. Wówczas nadzorujący inwestycję Wojewódzki Konserwator Zabytków w Katowicach nakazał wprowadzenie zmian. Wśród nich były między innymi: wykonanie robót murowych w oficynie, zabezpieczenie krypty, zachowanie pozostałości odkrytej kaplicy, a także wyeksponowanie obrysu pałacu na rumowisku.

Zgodnie z projektem zamiennym krypta została odgruzowana i zabezpieczona przed dalszą degradacją oraz oddzielona od reszty budynku drzwiami, a także oświetlona i przeszklona. Pozostałości kaplicy tj. oryginalne mury ceglane, zostały pozostawione jako trwała ruina, zabezpieczone, wyrównane i otynkowane tynkiem cementowo-wapiennym. Wśród prac, jakie zrealizował wykonawca – firma „DeS” z Krakowa są również między innymi: zachowanie sklepienia kolebkowego w piwnicy, posadzka z płyt gresowych na tarasie oraz wykończenie detali architektonicznych. Ponadto wyeksponowany został obrys pałacu na rumowisku, a istniejące mury podmurowano oraz zabezpieczono pod względem konserwatorskim, jak również wykonane zostały ścieżki wokół oficyny pałacu i rumowiska oraz tablice informacyjne ze zdjęciami i historią budynku, który wraz z terenem jest oświetlony.

Remont pałacu obejmował odbudowę oficyny, jej historycznej bryły i detali – na przykład krenelaży (zębatych zwieńczeń murów obronnych i baszt). Warto podkreślić, że w miarę jak postępowały prace rewaloryzacyjne w pałacu natrafiono na detale architektoniczne – pinakiel (pionowe elementy dekoracyjne w postaci smukłej kamiennej wieżyczki), a także fragmenty gzymsów, filarów, balustrad, portali, ram okiennych, rynien oraz ażurowych zwieńczeń.

Odbudowa oficyny pałacu w liczbach
Rewitalizacja zabytkowej oficyny pałacu Tiele – Wincklerów to nie tylko tony usuniętych kamieni, gruzu, ziemi, ale również ogromne ilości stali, cegieł, granitu, płytek ceramicznych oraz innych materiałów budowlanych użytek do odbudowy jednego z najpiękniejszych zabytków Bytomia.

Warto dodać, że do remontu oficyny pałacu użyto:
- 17 ton stali, co w przeliczeniu na kilometry daje odległość z Bytomia do Rzeszowa (274 km);
- wymieniono 116 okien;
- użyto 49 756 cegieł, w tym 16 704 cegieł gotyckich;
- wewnątrz ułożono 180m² nowego parkietu, 115m² posadzki granitowej oraz 573m² posadzki kamiennej;
- wykonano1560m² kamiennych posadzek zewnętrznych;
- odtworzono 110m² historycznego wzoru dywanu zgodnie z odkrytymi reliktami płytek;
- pod nadzorem archeologicznym wydobyto 3 753 tony gruzu i ziemi, w którym odnaleziono 292 artefakty archeologiczne głównie z czasów neogotyckich;
- nawieziono 1252 m³ ziemi urodzajnej;
- posadzono na niej 2080m2 trawnika, czyli 1/3 boiska piłkarskiego, a także zasadzono 2289 krzewów i drzew.

Rewitalizacja oficyny pod nadzorem archeologów i konserwatora zabytków
Prace związane z rewaloryzacją oficyny pałacu w Miechowicach odbywały się pod nadzorem Śląskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków oraz archeologa. Całkowita wartość projektu po aneksie związanym ze zleceniem dodatkowych prac wyniesie około 11,6 mln zł, z czego dofinansowanie z Unii Europejskiej to ponad 5,5 mln zł, zaś z budżetu państwa – 655 tys. zł.

Projekt „Rewaloryzacji zespołu pałacowego Tiele-Wincklerów zlokalizowanego w Parku Ludowym” dofinansowany jest z Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Śląskiego na lata 2014-2020 (Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego) dla osi priorytetowej: V. Ochrona środowiska i efektywne wykorzystywanie zasobów dla działania: 5.3. Dziedzictwo kulturowe dla poddziałania: 5.3.2. Dziedzictwo kulturowe – OSI.

Warto dodać, że uratowana oficyna pałacu Tiele-Wincklerów będzie jednym z najpiękniejszych bytomskich zabytków, ale również jednym z najciekawszych obiektów turystycznych nie tylko w Bytomiu, ale również na Górnym Śląsku.

Historia pałacu Tiele-Wincklerów w Bytomiu-Miechowicach
Obecnie zachowanie ruiny miechowickiego pałacu przy ul. Dzierżonia to pozostałości po posiadłości rodu Tiele-Wicklerów, którzy w drugiej połowie XIX wieku przebudowali obiekt na XVI-wieczny, angielski styl Tudorów. Historia pałacu sięga jednak początku XIX wieku, a dokładnie 1812 roku kiedy wieś Miechowice kupił Ignacy Domes. Nowy właściciel zdecydował się w obecnym miejscu wybudować w latach 1812 – 1817 klasycystyczny pałac, który po przebudowie stał się środkową częścią neogotyckiego pałacu, zwanego potocznie – z racji swojego wyglądu – zamkiem.

Kolejna przebudowa pałacu rozpoczęła się w 1850 roku. Autorem wstępnego projektu przebudowy był znany w Niemczech architekt Richard Lucae, jednak ostatecznie modernizację obiektu prowadzono według pomysłu Maurycego Augusta Nottebohma. Przebudowa trwała blisko dziewięć lat od 1850 do 1859 roku. Wówczas dobudowano dwa skrzydła – w zachodnim mieściła się sala obrazów i kwiatowa, zaś przy wschodnim skrzydle znajdowała się najwyższa z wież „Jaskółcza”, mająca wysokość 110 stóp (ponad 33 metry). Dwie pozostałe wieże nosiły nazwę „Prochowej” i „Wodnej”. W tej ostatniej mieścił się zbiornik wody dostarczanej pompami z podziemi kopalni „Maria”.

Pałac w posiadaniu rodziny Tiele-Wincklerów pozostał aż do 1925 roku kiedy odsprzedali go spółce akcyjnej Preussengrube AG. Przebudowany przez Franciszka Wincklera i Huberta von Tiele-Wincklera pałac przetrwał do 27 stycznia 1945 roku. Wkroczenie Armii Czerwonej do Miechowic w styczniu 1945 roku miało tragiczne skutki. Pałac został nie tylko splądrowany, ale również podpalony przez żołnierzy. Wypalone doszczętnie mury zamku zostały na przełomie 1954 i 1955 roku wysadzone przez saperów z Ludowego Wojska Polskiego.

Po neogotyckim pałacu pozostały do dziś jedynie fragmenty oficyny, które obecnie są odbudowywane dzięki pozyskanym środkom z Obszaru Strategicznej Interwencji. Pałac jest jednym z najważniejszych obiektów kulturalnych i turystycznych nie tylko w Miechowicach, ale również w Bytomiu. Warto również dodać, że zespół pałacowo-parkowy Tiele-Wincklerów został 30 czerwca 1995 roku wpisany do rejestru zabytków województwa śląskiego. W skład zespołu pałacowo-parkowego oprócz oficyny pałacu i pozostałości pałacu Tiele-Wincklerów wchodzą również: park i zespół dendrologiczny.

Jeden z najpiękniejszych zabytków Bytomia uratowany - zdjęcia Archiwum UM Bytom/Grzegorz Goik