Jean des Cars – Berło i krew. Królowe i królowie Europy...

W lipcu 1914 roku praktycznie cała Europa była rządzona przez monarchów. Największe z nich – rosyjska, niemiecka i austro-węgierska przestały cztery lata później /w 1918 roku/ istnieć. Kiedy wybuchła I wojna światowa miliony europejczyków z entuzjazmem wiwatowało na cześć swoich monarchów, którzy nie spodziewali się, że za trzy-cztery lata te same tłumy będą wiwatować na cześć ich obalenia. Francuski dziennikarz Jean der Cars przybliża nam sylwetki europejskich monarchów i ich walkę o przetrwanie zarówno w czasie I wojny światowej, w okresie  międzywojennym 1919-1939, a także jak to nazwał autor – drugim trzęsieniu ziemi, czyli w latach 1939-1947. Autor nie zapomniał również o monarchiach XXI wieku, wskazując te, które przetrwały mimo wielu przeciwności losu.

Rozpoczynając publikację des Cars prezentuje europejskie monarchie i monarchów, którzy panowali w Europie przed wybuchem Wielkiej Wojny /I wojny światowej w latach 1914 - 1918/. Poznajemy słabostki, historie rodzinne, życie prywatne, ale również rozterki, jakie towarzyszyły największym monarchom w Europie. Wśród prezentowanych królów jest sędziwy Franciszek Józef I wywodzący się z rodu Habsburgów, panujący w Austro-Węgrzech. Autor szeroko rozpisuje się o związkach rodzinnych i politycznych Habsburgów w Europie, których działania wydatnie przyczyniły się do wzrostu napięcia na Bałkanach i kryzysu w 1914 roku. Francuski pisarz wspomina między innymi o królu Serbii Piotru I Karadziordziewiczu, jednoznacznie opowiadającym się przeciwko Austro-Węgrom, które anektowały Bośnię i Hercegowinę. Rywalizacja austriacko-serbska o wpływy na Bałkanach, jak się okazało, była jedną z przyczyn wybuchu I wojny światowej.

W dalszej części francuski popularyzator historii prezentuje postacie króla Wielkiej Brytanii – Edwarda VII i jego pasji do samochodów firmy Daimler, Wilhelma II – cesarza niemieckiego oraz jego żonę Donę – konserwatystkę zajmującą się działalnością charytatywną, króla Włoch – Wiktora Emanuela III, który aktywnie prowadził politykę zagraniczną, wprawiając Europę w osłupienie, kiedy przystąpił do wojny z Turcją. Des Cars wiele miejsca poświęca w swojej publikacji Bałkanom, a to ze względu na fakt, że to właśnie tam na początku XX wieku rozegrały się dwa konflikty zbrojne, jak również tam doszło do zamachu na arcyksięcia Franciszka Ferdynanda, co stało się pretekstem do rozpętania światowej wojny. Swoje miejsce na łamach książki mają również monarchowie Grecji, Czarnogóry, Bułgarii, Rumunii oraz Albanii.

Wojny bałkańskie, które wstrząsnęły południową Europą, były wstępem do tego, co miało się wkrótce wydarzyć. Tą kwestię porusza francuski pisarz w rozdziale „Sarajewo między pokojem a wojną”, gdzie des Cars prezentuje nie tylko dość ciekawą postać następcy tronu austriacko-węgierskiego Franciszka Ferdynanda, jego upór w sprawie małżeństwa oraz sprzeciw wobec cesarza Franciszka Józefa. Przełomowym wydarzeniem, jak się okazało dla całej Europy, był zamach w Sarajewie. Tam 28 czerwca 1914 roku serbski nacjonalista Gawriło Princip zamordował Franciszka Ferdynanda i jego żonę. Od tej daty rozpoczyna się cały splot wydarzeń, który doprowadził  do wybuchu I wojny światowej – konfliktu w latach 1914 – 1918, w wyniku czego największe monarchie europejskie upadły. Jean des Cars po kolei pokazuje nam, jakie nastąpiły wydarzenia po zamachu, a więc ultimatum dla Serbii, rozmowy francusko – rosyjskie, niemiecko – austriackie i wreszcie wybuch wojny.

W rozdziale „Sojusznicy? Wrogowie? Neutralni?” francuski popularyzator historii ukazuje nam, w jaki sposób reagowali monarchowie i ich najbliżsi na wybuch wojny i prowadzone działania wojenne. W kolejnym rozdziale „Schyłek Imperiów” skupił się na powolnym upadku zwłaszcza Rosji i Austro – Węgier. Wspomina również sytuację w Wielkiej Brytanii, gdzie król Jerzy V oficjalnie wyrzekł się swojego niemieckiego pochodzenia. Des Cars omawia także wydarzenia w Rumunii, Włoszech, Bałkanach oraz Niemczech, gdzie monarchia Hohenzollernów nie przetrwała wojny, a jej ostatni przedstawiciel Wilhelm II musiał abdykować.

Los monarchów europejskich, którym udało się przetrwać Wielką Wojnę jest tematem kolejnych dwóch rozdziałów. W nim autor stara się przybliżyć żywot nie tylko monarchów wciąż rządzących w swoich krajach, jak Wielka Brytania, Hiszpania, Włochy, Rumunia czy państwach bałkańskich, ale również tych, którzy utracili swoje państwa – Habsburgów i Romanowów, którym nie zdołał pomóc król brytyjski Jerzy V /temat ten podjął w jednym z podrozdziałów francuski pisarz/. Des Cars ukazuje również postawę europejskich monarchów wobec Hitlera, który do 1941 roku podbił większość Europy. Jego sojusznikami, na co zwraca uwagę autor, stały się królestwa Rumunii, Włoch czy Bułgaria. Z kolei przeciwko jego władzy opowiedziały się monarchie – Belgia, Norwegia, Holandia, Jugosławia, Grecja czy Dania, które zapłaciły okupacją swoich terytoriów. Pisarz zwraca jednak uwagę, że nie zawsze monarchowie dotrzymywali kroku rządom wspierającym Hitlera. Przykładem, opisanym w książce, jest obalenie przez króla Wiktora Emanuela III rządu Mussoliniego i jego aresztowanie.

Przechodząc do okresu powojennego francuski dziennikarz skupia się przede wszystkim na podziale wpływów w Europie. Kraje będące dotąd monarchiami – Bułgaria, Rumunia i Jugosławia, wpadły w sidła Stalina i przestały być królestwami. Podobny los spotkał Włochy, gdzie upadła monarchia, jednak w wielu innych państwach – Grecji, Danii, Norwegii, Belgii, Holandii – królestwa zdołały się utrzymać aż do dziś. Pozostałe przy „życiu” monarchie i rządzące w nich dynastie nie mają jednak, jak pisze des Cars, żadnego politycznego znaczenia w swoich krajach, lecz pełnią funkcje reprezentacyjne. Po upadku komunizmu wielu członków rodzin monarszych mogło powrócić do swojej ojczyzny, odzyskując królewską przeszłość i szacunek rodaków.

Publikacja francuskiego dziennikarza i popularyzatora historii pokazuje nam, jak na przestrzeni kilkudziesięciu lat zmieniła się pozycja europejskich monarchii. Od wpływów i dominacja w całej Europie po upadek polityczny. Widzimy to zwłaszcza do 1918 roku, gdzie monarchowie rządzący prawie całym kontynentem europejskich wywołali wojnę, która ich zniszczyła. Upadek Habsburgów, Hohenzollernów i Romanowów miało kluczowe znaczenie dla całej Europy. Powstały nie tylko nowe państwa, ale ci monarchowie, którzy utrzymali się na tronie, nie mieli już praktycznie żadnego wpływu na sprawy państwowe. Pogłębiło się to po II wojnie światowej, gdzie Europa podzielona została na dwa obozy, a monarchie w Europie Środkowej i Południowej przestały istnieć. Jean des Cars na łamach swojej pracy oprócz polityki, pokazuje nam również prywatne życie monarchów, ich błędy, intrygi, romanse, skandale oraz przede wszystkim łączące ich więzy rodzinne, o których nie zawsze pamiętano.

Jean de Cars – francuski dziennikarz, znawca i popularyzator historii, autor ponad trzydziestu książek na temat dziejów europejskich dynastii.

Autor: Jean des Cars;
Tytuł: „Berło i krew. Królowie i królowe Europy na wojnie 1914 – 1945”;
Wydawca: Wydawnictwo Literackie;
Miejsce i rok wydania: Kraków 2016;
Liczba stron: 558;
Cena: 42,42 zł;
Więcej tutaj

Wyjątkowo Polecam! Świetna publikacja!!!