Industriada 2018 - zobacz piękno Bytomia

Te dwa miejsca od wielu lat wzbudzają ogromne zainteresowanie mieszkańców naszego regionu. Fascynują się nimi zarówno dzieci i dorośli, którzy każdego roku, w jeden wyjątkowy dzień przyjeżdżają, aby zobaczyć ich piękno. Mowa o EC Szombierki i kolejce wąskotorowej, które udostępnione zostały w ramach tegorocznej Industriady.

To właśnie na Śląsku, gdzie bije serce przemysłowej Polski co roku odbywa się święto Szlaku Zabytków Techniki, czyli Industriada. Ten największy w naszej części Europy festiwal przyciąga miłośników starych maszyn, parowozów, a także zabytkowych przemysłowych obiektów, które tworzą specyficzny klimat wielu naszych miast. W tegorocznej edycji Industriady nie mogło oczywiście zabraknąć obiektów przemysłowych z Bytomia, czyli EC Szombierki i Górnośląskiej Kolei Wąskotorowej.

Na każdego, kto przyjechał do Bytomia i zawitał do postindustrialnych obiektów w naszym mieście czekały nie lada atrakcje. Induexpress, czyli przejazd pociągiem z Bytomia Karbia do Kopalni Srebra w Tarnowskich Górach, zwiedzanie stacji Bytom Karb Wąskotorowy, przejazdy drezyną ręczną, możliwość zobaczenia spalinowych lokomotyw, które na co dzień wożą pasażerów „wąskotorówki”, a także wystawy poświęcone kolejnictwu, warsztaty plastyczne i fotograficzne oraz gry i zabawy dla dzieci. To wszystko czekało na miłośników kolei wąskotorowej, którzy dzisiaj zawitali na ul. Reja.

Nie mniejszym zainteresowaniem cieszyła się zabytkowa Elektrociepłownia Szombierki. Miłośnicy historii EC Szombierki i naszego miasta mogli nie tylko zobaczyć wystawę poświęconą jej historii, ale również związaną z działalnością Ewy von Tiele – Winkler - Matki Ewy oraz prezentującą kobiety, które odegrały w historii Bytomia i Śląska szczególną rolę.

EC Szombierki przeżywała prawdziwe oblężenie turystów chcących z bliska zobaczyć jej wnętrze, a szczególnie hale fabryczne, w tym: halę maszyn, pompowni, nastawnię, kotłownie oraz inne obiekty, które do dzisiaj wzbudząją podziw dla budowniczych nieczynnej już elektrociepłowni. Szczególnym zainteresowaniem cieszyła się hali turbin, która wkrótce ma przejść prawdziwą metamorfozę, a także wieża zegarowa z 1925 roku, która pełniła wcześniej funkcję... wieży wodnej z 8 potężnymi zbiornikami wodnymi o pojemności 70 metrów sześciennych każdy.

O historii Górnośląskiej Kolei Wąskotorowej:
Historia GKW sięga połowy XIX wieku, kiedy to system transportu oparty na drogowym przewozie konnym nie nadążał za intensywnym rozwojem Górnego Śląska. W 1857 r. sieć liczyła 75 km i przewożono nią 250 tys. ton towarów rocznie. Dopiero wielki kryzys gospodarczy  w 20-leciu międzywojennym zahamował jej rozwój.

Obecnie GKW jest jedną z głównych atrakcji na Szlaku Zabytków Techniki Województwa Śląskiego. Można nią dojechać m.in. do Zabytkowej Kopalni Srebra w Tarnowskich Górach lub nad zalew Nakło - Chechło.

O Elektrociepłowni Szombierki:
Jest jednym z najstarszych i największych zakładów przemysłowych w Bytomiu. Elektrociepłownia usytuowana jest w południowo-zachodniej części miasta, w dzielnicy Szombierki i obejmuje obszar ok. 17,88 ha, a kubatura 322 tysiące m3.

Swoją działalność rozpoczęła 29 listopada 1920 roku, kiedy to nastąpił pierwszy próbny rozruch podstawowych urządzeń elektrowni. Była ona wówczas własnością firmy Schaffgotsch Bergwerksgesellschaf GmbH – dawniej Graflich Schaffgotsche Werke [Hrabiowskie Zakłady Schaffgotschów GmbH Gliwice].

Pierwotnie w budynkach elektrowni miała znajdować się fabryka materiałów wybuchowych, o czym mają świadczyć grube mury i stosunkowo lekki dach, którym w razie ewentualnej eksplozji miała uchodzić fala uderzeniowa wybuchu. Ostatecznie jednak majętna rodzina magnacka Schaffgotschów zdecydowała przeznaczyć zakład na potrzeby energetyczne swoich kopalń. Spółka Schaffgotsch Bergwerksgesellschaf GmbH swój potężny kapitał zawdzięczała jednemu z największych na Górnym Śląsku przemysłowców I połowy XIX wieku – Karolowi Goduli. Spadkobierczynią jego majątku była Joanna Gryzik, która poślubiła hrabiego Hansa Ulryka Schaffgotscha, dając początek spółce Graflich Schaffgotsche Werke.

Do jej majątku należały w Bytomiu między innymi kopalnia Szombierki oraz kopalnia Bobrek – jedna z największych w Europie kopalń węgla kamiennego. Obecność w pobliżu powstającego zakładu dwóch kopalń oraz podjęcie decyzji o zamiarze pełnego wykorzystania węgla odpadowego z kopalni Bobrek, miało wpływ na budowę Elektrowni Szombierki.

W pobliżu kopalni Bobrek wybudowano również karbidownie, w której zainstalowano piece łukowe do wypalania kamienia wapniowego na karbid, służący do celów oświetleniowych dla tzw. karbidówek w podziemiach kopalń oraz do produkcji acetylenu.

Cały kompleks budynków został zaprojektowany w stylu modernistycznym przez sławnych architektów spod Berlina – braci Zillmannów. Charakterystycznymi elementami budowli są kilkudziesięciometrowa wieża z podświetlaną tarczą zegarową o średnicy 5 m i trzy kominy (najwyższy o wysokości 120 m). Największym spośród pomieszczeń elektrociepłowni jest dawna hala maszynowni (o powierzchni prawie 2800 m2 i kubaturze ponad 52000 m3). Pięć lat po uruchomieniu obiektu (w 1925 roku) na okazałej wieży elektrowni zamontowany został czterostronny zegar marki Siemens und Halske. Średnica jego podświetlanych tarcz wynosi prawie pięć metrów, a każda ze wskazówek waży około stu kilogramów. To drugi największy czasomierz w Polsce, który w czasach świetności sprzęgał ze sobą 54 inne zegary na terenie zakładu.

Elektrownia Szombierki była wówczas obiektem niezbędnym dla Bytomia oraz istniejących tutaj kopalń węgla kamiennego – Bobrek Szombierki, Centrum, Rozbark, Powstańców Śląskich, Karol w Orzegowie i Paweł w Chebziu. Elektrownia zasilała również hutę Bobrek i hutę Pokój w Nowym Bytomiu.

Industriada 2018 - zobacz piękno Bytomia - fot. Tomasz Sanecki