Książka Petera Longericha - „Hitler – Biografia”

Adolf Hitler, jeden z największych zbrodniarzy w dziejach ludzkości, do dziś jest osobą, której wielu historyków poświęca niezliczone biografie i publikacje opisującego jego życie, dokonania, zbrodnie, a także ponury koniec w bunkrze pod Kancelarią Rzeszy w kwietniu 1945 roku. Obszerną biografię Hitlerowi poświęcił również niemiecki historyk, profesor historii nowożytnej w college’u Royal Holloway, na Uniwersytecie Londyńskim – Peter Longerich. Jego książka to kompendium wiedzy o życiu i zbrodniczej działalności Adolfa Hitlera, który pociągnął za sobą miliony Niemców, idąc razem z nimi na zatracenie, którego apogeum przypadło na kwiecień – maj 1945 roku. Dla historyków i znawców tematu II wojny światowej to lektura obowiązkowa!

„Geniusz – takim widział się sam Adolf Hitler i takim chciał być widziany. Człowiek z początku niedoceniany, który dzięki swoim nadzwyczajnym zdolnościom, siłą woli i niezachwianym przekonaniom podążył jednak przeznaczoną mu drogą”

Tak rozpoczyna swoją publikację Peter Longerich, rozpoczynając oczywiście od tajemniczego pochodzenia rodziny Hitlerów, ze szczególnym uwzględnieniem stosunków jakie panowały między młodym Adolfem a jego matką Klarą i ojcem Aloisem. Miały one ogromny wpływ na psychikę Adolfa Hitlera, zwłaszcza ze względu na szczególne – mające namiastkę niańczenia – traktowanie Adolfa przez matkę, której śmierć byłą dla niego wstrząsem. Longerich poświęca również sporo miejsca także okresowi tułaczki Hitlera w Austrii, okresowi bezdomności w życiu młodego Adolfa, chcącego dostać się do Akademii Sztuk Pięknych, ale także jego zafascynowaniem sztuką i przede wszystkim udziałowi w I wojnie światowej, gdzie Adolf Hitler wykazał się odwagę i sumiennością. Warto jednak dodać, że rozdział poświęcony życiu Adolfa Hitlera od narodzin do zakończenia I wojny światowej, a więc do 1918 roku – Hitler miał wówczas 29 lat nazwany został „Człowiek, który był nikim”. Nie przypadkowo rozdział ten ma właśnie taką nazwę. Adolf Hitler był nic nie znaczącym człowiekiem, mającym za sobą nawet bezdomność, nie mającym i stroniącym od przyjaciół, bez szans na przyszłość. Więc dlaczego w latach dwudziestych zyskał tak ogromną sławę i prestiż, osiągając w Niemczech pozycję jednego z kluczowym polityków? Odpowiedź prezentuje Longerich w rozdziałach „Publiczne Ego” i „ Wielka Inscenizacja”.

To w nich niemiecki historyk opisuje jak Adolf Hitler przejął kontrolę nad NSDAP, jak hasłami odrzucenia Traktatu Wersalskiego, walką z żydostwem, a także zdrajcami, którzy wbili w 1918 roku  „nóż w plecy Cesarstwu Niemieckiemu” zyskiwał sobie poklask, sławę i coraz większe poparcie. Doskonały zmysł polityczny Hitlera, jego świetne przemówienia i hasła trafiające do publiczności powodują, że mimo dokonania puczu w 1923 roku jego proces zamienił się w wiec polityczny, w którym Hitler ukazał cały swój oratorski kunszt. To pokazuje nam w książce Peter Longerich, dzięki czemu czytelnik od samego początku uzyskuje najważniejsze informacje o charakterze i celach Hitlera – zdobyciu władzy i realizacji założeń z Mein Kampf, którą napisał w więzieniu.

Niemiecki historyk opisując działalność Hitlera, jego zaangażowanie, udział w wiecach politycznych, podgrzewanie atmosfery podczas przemówień zwinnymi hasłami, a także umiejętne rozgrywki polityczne, czego dowodem było podporządkowywanie sobie kolejnych partii prawicowych, z każdym rokiem powodowało wzrost popularności jego osoby i NSDAP. Autor zauważa również, że Hitlerowi sprzyjał los, czego dowodem był krach na giełdzie w Stanach Zjednoczonych, który szczególnie dotknął Niemcy. Longerich pokazuje, jak Hitler świetnie wykorzystał ten kryzys do własnych celów, czyli zdobycia władzy, co udało się w 1933 roku.

Data 30 stycznia 1933 roku, a więc dzień objęcia przez Hitlera urzędu Kanclerza, jest przełomowym wydarzeniem w dziejach Niemiec. Odtąd Hitler, a także jego poplecznicy – Göring, Goebbels, Himmler oraz Hess zaczęli przejmować władzę w Niemczech, doprowadzając wkrótce do całkowitego podporządkowania sobie wszystkich instytucji, partii, a w końcu całego narodu niemieckiego. Longerich analizuje również nastroje społeczne, jakie wówczas towarzyszyły wydarzeniom w Niemczech. Prowadzenie polityki rasowej, ustawy norymberskie, przejęcie całej władzy przez Hitlera po śmierci prezydenta Paula von Hindenburga, ale także zmiany ekonomiczne, to wszystko miało wpływ na nastroje społeczne w kraju. Nastroje te nie zawsze, jak zauważa niemiecki historyk, były najlepsze. Wzrost zbrojeń powodował, że dochodziło do braków w wielu artykułach codziennego użytku, na co Hitler wielokrotnie próbował reagować, próbując odwrócić uwagę społeczeństwa od chwilowych trudności, realizując dla nich między innymi takie projekty: jak samochód dla każdego Niemca, rozwój budownictwa czy autostrad. W sprawach wewnętrznych  Peter Longerich nie zapomina również o Nocy Długich Noży, czyli pozbawieniu wpływów i wymordowaniu najwyższych dowódców SA, Nocy Kryształowej – akcji skierowanej przeciwko Żydom, sprawom eutanazji osób psychicznych i upośledzonych, a także sprawę pierwszych obozów koncentracyjnych na terenie Rzeszy Niemieckiej.

Niemiecki historyk oprócz spraw wewnętrznych, sporo miejsca poświęca, już po okrzepnięciu władzy w Niemczech przez Hitlera, sprawom zagranicznym. Dominując w publikacji stosunki z Polską i próba jej wciągnięcia do paktu antykominternowskiego, relacje z Włochami i Mussolinim, Wielką Brytanią, ale także Japonią, Francją i Związkiem Radzieckim. Autor szczególną uwagę poświęcił tutaj stopniowemu zrzucaniu „kajdan” przez Hitlera związanych z ograniczeniami narzuconymi w Traktacie Wersalskim, wśród których była odbudowa armii niemieckiej, marynarki wojennej i lotnictwa, a także rozpoczęcie w drugiej połowie lat trzydziestych XX wieku zbrojeń na masową skalę. Longerich pokazuje nam w jaki sposób udało się  Hitlerowi w ciągu kilku zbudować jedną z najpotężniejszych armii w Europie, zdolną do podbojów na skalę dotąd nie spotykaną.

Autor wchodząc w decydujący etap życia Adolfa Hitlera związanego z podbojami pokazał nam jak łatwo i za jakim przyzwoleniem mocarstw europejskich Führer realizował swoje militarne cele. Niemiecki historyk przytaczając polityczne spotkania, konferencje, nieformalne rozmowy polityków niemieckich, brytyjskich, francuskich, włoskich oraz polskich i radzieckich pokazuje nam jak, zwłaszcza zachodnie mocarstwa, łatwo dały się wciągnąć w grę Hitlera, która ostatecznie doprowadziła do wybuchu wojny. W książce autor daje jasno do zrozumienia, że Hitler wykorzystał niemoc zachodnich polityków i bierną postawę całej Europy wobec swoich działań. Hitler eliminując wrogów wewnętrznych, to samo zaczął robić poza granicami Rzeszy Niemieckiej. Wybuch wojny niemiecko – polskiej we wrześniu 1939 roku było tylko preludium do wydarzeń, jakie miały nastąpić. Hitler przebiegle zawiązując sojusz ze Stalinem postawił zachodnie mocarstwa w sytuacji bez wyjścia, zaś mniejsze kraje jak: Słowacja, Węgry, Rumunia, Bułgaria czy Finlandia z jednej strony obawiające się potęgi Hitlera, zaś z drugiej liczące na zdobycze terytorialne szły na rękę wodzowi III Rzeszy. Na co warto zwrócić uwagę w publikacji to fakt, że wojna wbrew wielu opiniom nie miała pełnego poparcia Niemców. Zwycięstwa w Polsce, Danii, Norwegii, Holandii, Belgii i Francji wyniosły Hitlera na piedestał, ale pokazywane triumfalne pochody Hitlera były faktycznie pokazem uwielbienia dla Führera, ale również nadzieją na zakończenie wojny. Kiedy Hitler 22 czerwca 1941 roku zaatakował Związek Radziecki taki nastrój panował do jesieni. Pierwsze porażki spowodowały zwrot zarówno w postawie społeczeństwa, zmęczonego wojną, ale też Hitlera, który jak pokazuje Longerich, usunął się w cień, coraz bardziej popadając w swoje nierealne urojenia dotyczące militarnych celów.

Longerich przechodząc w książce do sedna sprawy, a więc chylącego się ku upadkowi Państwa Niemieckiego podkreśla, że wraz z porażkami na froncie wschodnim, w Afryce Północnej czy na Atlantyku, naziści coraz brutalniej realizowali politykę eksterminacji Żydów, Polaków, Rosjan, Ukraińców oraz innych narodów i mniejszości narodowych. Hitlera cechował bezsensowny upór, co Longerich udowadnia w przypadku zajęcia Wolnej Strefy w Francji, okupacji Włoch i Węgier, gdzie w chwili upadku naziści wciąż realizowali politykę ludobójstwa. Potwierdzeniem jest na to poniższy cytat:

„A po rozbrojeniu węgierskiej armii, mówił [Hitler] będzie można zająć się arystokracją węgierską i co najważniejsze, budapesztańskim żydostwem, bowiem dopóki w Budapeszcie siedzą Żydzi nie da się nic zrobić ani z tym miastem, ani z krajem, a szczególnie z jego opinią publiczną”

Autor porusza również w swojej pracy jedno z kluczowych pytań, jakie stawiają sobie historycy i nie tylko: Jak to możliwe, że po tylu klęskach na froncie wschodnim, porażce w Afryce Północnej oraz lądowaniu aliantów w Normandii w czerwcu 1944 roku, reżim nazistowski utrzymał się przy władzy. Nawet dokonany 20 lipca 1944 roku w Wilczym Szańcu zamach na Hitlera był zaaranżowany i wykonany przez wyższych dowódców Wehrmachtu. Dla milionów Niemców była to z jednej strony oznaka słabości generalicji i znakiem opatrzności, która czuwała nad Hitlerem. Longerich próbuje odpowiedzieć na szereg pytań związanych z brakiem reakcji nawet bliskich współpracowników Hitlera. Zagłębiając się w istniejące relacje między najwyższymi nazistowskimi dygnitarzami autor dochodzi do ciekawych wniosków, które wyjaśniają czytelnikom co stworzył Hitler i jak potrafił swoich podwładnych tak zaszachować, aby byli mu wierni do samego końca.

Czytając publikację Petera Longericha warto szczególnie zwrócić uwagę na fakt, jak Hitler zachowywał się przyjmując po 1941 roku informacje o ponoszonych klęskach. Niemiecki historyk słusznie zauważa także, że Hitlera za wiele klęsk był sam odpowiedzialny poprzez swoją ingerencję w decyzje Naczelnego Dowództwa oraz upór w trwaniu na utraconych pozycjach. Autor doskonale pokazał także słabość niemieckiej generalicji, która bała się ataków histerii Adolfa Hitlera, jego napadów wściekłości, ale również lizusostwo większości niemieckich dowódców, którzy za cenę pochwał posyłali na śmierć setki tysiące żołnierzy.

Na zakończenie przytoczę jeszcze jeden cytat, który najbardziej zapadł mi w pamięci:

„Bez wątpienia za katastrofalny rezultat dwunastu lat dyktatury nie był odpowiedzialny tylko jeden człowiek. Na rzecz jego reżimu pracowały bez wytchnienia miliony zdeklarowanych narodowych socjalistów. Bez zastanowienia popierała go olbrzymia rzesza gorliwych pomocników i biernych oportunistów; elity aż nazbyt chętnie oddały mu do dyspozycji swoją wiedzę fachową i umiejętności; oficerowie i szeregowi żołnierze posłusznie i z wielkim zaangażowaniem wypełniali swoje militarne zadania; ogromna większość Niemców usłużnie i ofiarnie podążała za swoim wodzem”

Ten cytat jednoznacznie wskazuje, już na końcu publikacji niemieckiego historyka, odpowiedzialnych za ogrom zbrodni, nieszczęść, krzywd i upadku człowieczeństwa jakich doznała Europa w latach 1939 – 1945. Ja jednak dodam od siebie, że gdyby Hitlera powstrzymano zanim uzbroił za przyzwoleniem Europy swoje armie, być może nie doszłoby do opisywanych w tej biografii tragicznych dla milinów ludzi zdarzeń.

Książkę Petera Longericha polecam jako jedną z najważniejszych biografii poświęconych Adolfowi Hitlerowi. Każde pokolenie kreśli bowiem inny wizerunek Hitlera, na nowo stawiając pytania o współodpowiedzialność Niemców za jego reżim. Longerich ukazał nam w biografii Hitlera wszystkie siły, które wyniosły go do władzy i puściły w ruch wielką machinę wojenną, która zalała Europę. Adolf Hitler został ukazany jako dyktator w pełni zdający sobie sprawę z wszystkich podejmowanych decyzji. Nie był jak wielu sądziło oderwany od rzeczywistości, szalony, lecz dążący do wyznaczonego celu, którego realizował nawet idąc po trupach milionów niewinnych ludzi. Działania wodza III Rzeszy były przemyślane, energiczne, a jego wpływ na jednostki pozwoliły mu kontrolować wszystko i wszystkich, nawet kiedy jego „tysiącletnia” Rzesza była na skraju upadku.

Peter Longerich – profesor historii nowożytnej w college’u Royal Holloway, na Uniwersytecie Londyńskim, oraz założyciel tamtejszego Ośrodka Badań nad Holokaustem. Ukończył Uniwersytet w Monachium, pracował w monachijskim Instytucie Historii Współczesnej, Instytucie Fritza Bauera we Frankfurcie nad Menem oraz w Centrum Studiów nad Holokaustem Muzeum Holokaustu w Waszyngtonie. Od roku 2013 pracuje na Uniwersytecie Bundeswehry w Monachium. Cieszy się międzynarodową renomą jako wybitny znawca narodowego socjalizmu. Jest autorem licznych książek, m.in. monumentalnych biografii Heinricha Himmlera („Himmler. Buchalter śmierci”) i Josepha Goebbelsa („Goebbels. Apostoł diabła”).

Autor: Peter Longerich;
Tytuł - „Hitler – Biografia”;
Wydawca: Wydawnictwo Prószyński i S-ka;
Rok i miejsce wydania: Warszawa 2017;
Liczba stron: 1296;
Cena: 99,90 zł;
Książkę można zakupić u WYDAWCY

Wyjątkowo Polecam! Bestseller Roku 2017!!!