HISTORIA - KARTKA Z KALENDARZA - 5 LIPCA

5 lipca 1921 roku zakończyło się III powstanie śląskie, które powstańcy rozpoczęli z 2 na 3 maja zaskakując początkowo oddziały niemieckie.

Na początku działań bojowych do ważniejszych walk doszło w Królewskiej Hucie /dzisiejszy Chorzów/, Katowicach, Gliwicach czy Zabrzu, a powstańcy dość szybko opanowali linię Odry /tzw. linię Korfantego/. Powstańcom udało się również zająć 8 maja Górę św. Anny oraz w walkach o Kędzierzyn i port na Odrze – tzw. Przystań Kozielską /4-10 maja/ wyprzeć siły niemieckie za Odrę.

Sytuacja wojsk powstańczych zmieniła się wraz z decyzją Wojciecha Korfantego, który po osiągniętych sukcesach zmierzał do zakończenia powstania. 9 maja doszło do zawieszenia walk, jednak strona niemiecka po uzupełnieniu sił i sprzętu 21 maja przystąpiła do kontrofensywy. Wojskom niemieckim udało się zająć Górę św. Anny, a 4 czerwca ruszył atak na Kędzierzyn, który ostatecznie został zajęły przez Niemców. Wobec postępów wojsk niemieckich, Wojciech Korfanty próbował jak najszybciej doprowadzić do dyplomatycznego rozwiązania konfliktu, zdając sobie sprawę, że wszystkie wysyłki powstańców mogą zostać zaprzepaszczone. W opozycji do decyzji Korfantego stanęła jednak część dowódców z grupy „Wschód”, między innymi Michał Grażyński i Karol Grzesik, którego obwołano wodzem naczelnym. Bunt bardzo szybko spacyfikował Korfanty, który na czele wiernych oddziałów dokonał aresztowań swoich przeciwników.

Starania Wojciecha Korfantego mające na celu zakończenie walk doprowadziły do podpisania 25 czerwca 1921 roku rozejmu w Błotnicy Strzeleckiej. Do 5 lipca jednostki polskie i niemieckie wycofały się z terenu plebiscytowego, co faktycznie oznaczało zakończenie III powstania śląskiego.

Na efekty kolejnego zrywu na Górnym Śląsku strona polska musiała czekać do 20 października 1921 roku. Wówczas Rada Ambasadorów wielkich mocarstw zatwierdziła podział Górnego Śląska, na mocy którego Polska otrzymała około 1/3 terytorium plebiscytowego z większością górnośląskich hut i kopalń oraz takimi miastami jak: Katowice, Królewska Huta, Świętochłowice, Rybnik, Tarnowskie Góry czy Pszczyna.

20 czerwca 1922 roku Wojsko Polskie pod dowództwem gen. Stanisława Szeptyckiego wkroczyło na Górny Śląsk, a polskie oddziały zostały powitane na moście w Szopienicach przez tłumy mieszkańców, wśród których byli wojewoda śląski Józef Rymer oraz dyktator III powstania śląskiego Wojciech Korfanty.

Zdjęcie: III powstanie śląskie - powstańczy ciężki karabin maszynowy Maxim wz. 1908 na podstawie saneczkowej w akcji nad Odrą, źródło: Narodowe Archiwum Cyfrowe, sygnatura: 1-H-442.