HISTORIA - KARTKA Z KALENDARZA - 5 GRUDNIA

5 grudnia 1867 roku w Zułowie na Wileńszczyźnie urodził się Józef Piłsudski, polski polityk i wojskowy, przywódca odrodzonego państwa polskiego.

Od 1893 roku Józef Piłsudski był członkiem Polskiej Partii Socjalistycznej, później jednym z przywódców PPS Frakcji Rewolucyjnej. Był współzałożycielem i komendantem głównym ZWZ – Związku Walki Czynnej, dowódcą Brygady Legionów Polskich, od 1914 do 1917 roku komendant Polskiej Organizacji Wojskowej.

Po wydaniu 5 listopada 1916 roku przez monarchów Niemiec i Austro-Węgier tzw. aktu 5 listopada, zgodnie z którym zapowiadano utworzenie polskiego państwa, wiązało się to ze złożeniem przysięgi na wierność cesarzowi. Józef Piłsudski i żołnierze Legionów Polskich nie chcieli się na to zgodzić, a Komendant Piłsudski nawoływał wręcz do bojkotu przysięgi. Władze niemieckie wobec oporu Piłsudskiego zdecydowały się 22 lipca 1917 roku aresztować go wraz z Kazimierzem Sosnkowskim. Więziono ich najpierw w Gdańsku, potem po rozdzieleniu Piłsudskiego uwięziono w Spandau pod Berlinem, twierdzy Wessel nad Renem i wreszcie przewieziono do twierdzy w Magdeburgu, gdzie przebywał ponownie z Kazimierzem Sosnkowskim do 8 listopada 1918 roku, kiedy zostali uwolnieni przez Niemców.

10 listopada 1918 roku Komendant Józef Piłsudski po 16 miesiącach uwięzienia powrócił z Magdeburga do Warszawy. Dzień później, 11 listopada Rada Regencyjna przekazała naczelne dowództwo wojsk polskich Józefowi Piłsudskiemu. Z kolei 14 listopada Rada Regencyjna wydała Orędzie w przedmiocie swojego rozwiązania i przekazania Najwyższej Władzy Państwowej naczelnemu dowódcy wojsk polskich Józefowi Piłsudskiemu.

Piłsudski był jedną z czołowych postaci związanych z odbudową i walką o granice odrodzonej II Rzeczypospolitej, w tym między innymi w bitwie warszawskiej w sierpniu 1920 roku. W 1921 roku po uchwaleniu konstytucji marcowej zrezygnował z ubiegania się o urząd prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej. Zrzekł się wszelkich funkcji państwowych i osiadł w dworku w Sulejówku. Do polityki aktywnie wrócił w maju 1926 roku dokonując tzw. wojskowy zamach stanu, przejmując realną władzę w Polsce.

W kolejnych latach piastował urzędy Generalnego Inspektora Sił Zbrojnych i ministra spraw wojskowych, a przejściowo także premiera /dwukrotny premier w latach 1926-1928 i w 1930 roku/. Mimo rezygnacji z funkcji premiera Józef Piłsudski nadal miał realną władzę w kraj, uzależniając od siebie zarówno parlament, jak również prezydenta Ignacego Mościckiego. Taki stan rzeczy utrzymał się aż do śmierci Marszałka Józefa Piłsudskiego 12 maja 1935 roku, dziewięć lat po tym jak rozpoczął zamach majowy w 1926 roku.

Zdjęcie: Józef Piłsudski, naczelnik państwa - fotografia portretowa, źródło: Narodowe Archiwum Cyfrowe, sygnatura: 22-4-1.