HISTORIA - KARTKA Z KALENDARZA - 30 STYCZNIA

30 stycznia 1667 roku w Andruszowie podpisano traktat rozejmowy kończący wojnę polsko-rosyjską, trwającą z pewnymi przerwami 13 lat, począwszy od 1654 roku.

Dla Rzeczypospolitej Obojga Narodów rozejm ten stanowił klęskę w jej polityce wschodniej oraz oznaczał upadek jej mocarstwowej pozycji w Europie Środkowo-Wschodniej. Z kolei dla Rosji był to pierwszy krok na drodze do jej potęgi w XVIII wieku i realizacji jej dawnych planów – zbierania ziem ruskich pod berłem carów.

Postanowienia i skutki traktatu w Andruszowie zmieniły losy Polski i Rosji. Rzeczpospolita zaczęła chylić się ku upadkowi, zaś Rosja wychodziła z jej cienia, budując swoją potęgę, która narodziła się w XVIII wieku, począwszy od Piotra I. Na mocy rozejmu andruszowskiego Rosja zyskała olbrzymie obszary wschodnich terenów Rzeczypospolitej. Formalnie czasowo, w rzeczywistości na zawsze, Rosja otrzymała: Smoleńszczyznę, Siewierszczyznę wraz z Czernihowem i całym województwem czernihowskim oraz lewobrzeżną Ukrainę wraz z Kijowem, który miał powrócić do Rzeczypospolitej w ściśle określonym terminie do 15 kwietnia 1669 roku. W rzeczywistości nie nastąpiło to nigdy i Kijów pozostał w granicach Rosji.

Dla Rosji traktat w Andruszowie stanowił również cezurę w jej dotychczasowych zmaganiach z państwem polsko-litewskim. Po raz pierwszy bowiem Rosja zwycięsko wyszła z wieloletnich zmagań z jej głównym rywalem Rzeczpospolitą. Tym samym nasz wschodni sąsiad wszedł na drogę realizacji najważniejszego celu, jakim było zbieranie ziem ruskich po berłem carów.

„Był to na drodze do potęgi rosyjskiej w czasach przedpiotrowych krok niewątpliwie milowy” pisał Zbigniew Wójcik. Rosja w przeciwieństwie do Rzeczpospolitej Obojga Narodów zaczęła odgrywać coraz ważniejszą rolę w Europie Środkowo-Wschodniej. „Dokonał się wówczas zdecydowany przełom w układzie sił politycznych, w wyniku którego na czoło państw tej części kontynentu wysunęła się zdecydowanie Rosja” – podkreślał Zbigniew Wójcik, polski historyk.

 

Dotychczasową mocarstwową pozycję Polski zajęła bez wątpienia Rosja, która sto lat później dokonała razem z Prusami i Austrią pierwszego rozbioru ziem Rzeczypospolitej. Niewątpliwie wydarzenia drugiej połowy XVII wieku, jakie miały miejsce w Polsce, z pewnością można uznać za jedną z przyczyn późniejszego upadku Polski.

Zdjęcie: Rzeczpospolita w 1667 roku, kolorem ciemnozielonym zaznaczono ziemie Rzeczypospolitej będące w posiadaniu Carstwa Rosyjskiego na mocy rozejmu andruszowskiego, zaznaczono Zaporoże jako kondominium polsko-rosyjskie w latach 1667-1686, źródło: autor: Mathiasrex – Maciej Szczepańczyk na podstawie warstw Halibutt, na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 3.0, za Wikimedia Commons.