HISTORIA - KARTKA Z KALENDARZA - 28 LISTOPADA

28 listopada 1943 roku rozpoczęła się konferencja Wielkiej Trójki w Teheranie.

Pierwsza z trzech konferencji Wielkiej Trójki odbyła się w Teheranie (dzisiejszy Iran) między 28 listopada a 1 grudnia. Wzięli w niej udział: Józef Stalin, Winston Churchill oraz Franklin Delano Roosvelt.

Podczas konferencji w Teheranie głównie omawiano sprawy europejskie. W jej trakcie wszystkie kraje Wielkiej Trójki potwierdziły chęć dalszego kontynuowania współpracy podczas wojny i zniszczenia sił niemieckich oraz przywrócenia pokoju. Mocarstwa zapowiedziały po wojnie współpracę wielkich i małych narodów oraz omówiono sprawę otwarcia drugiego frontu, co nastąpiło ostatecznie 6 czerwca 1944 roku.

W kwestii granic powojennej Polski ustalono, na wniosek Winstona Churchilla, że na zachodzie granica Polski będzie przebiegać na Odrze (a nie na Nysie Łużyckiej), a na wschodzie na tzw. linii Curzona. Przebieg granicy został ustalony przez mocarstwa bez konsultacji z rządem polskim w Londynie, co było sprzeczne z zasadami określonymi w Karcie Atlantyckiej. Minister Spraw Zagranicznych Związku Radzieckiego Wiaczesław Mołotow nie omieszkał podczas spotkania przypomnieć, że sprawa granicy opartej o linię Curzona po raz pierwszy pojawiła się jeszcze przed konferencją wersalską i była pomysłem Brytyjczyków. Stalin zapewniał nie tylko, że ludność polska mieszkająca za linią Curzona będzie mogła zostać przesiedlona, z kolei Wielka Brytania i Stany Zjednoczone dążyły do ponownego nawiązania stosunków dyplomatycznych między rządem polskim na emigracji a Związkiem Radzieckim.

Kolejną sprawą omawianą podczas konferencji był pomysł Roosvelta dotyczący nowej organizacji międzynarodowej, późniejszego ONZ, która strzegłaby międzynarodowego bezpieczeństwa. Według jego koncepcji: ZSRR, USA, Wielka Brytania i Chiny miały stać na straży światowego pokoju. W kwestii Niemiec podjęto decyzję o ich osłabieniu po wojnie i podzieleniu. Roosvelt proponował stworzenie na terenie Niemiec aż pięciu państw, z kolei Churchill – dwóch. Józef Stalin sceptycznie odnosił się do tych pomysłów, jednak wszyscy przywódcy zgodnie potwierdzili chęć surowego ukarania niemieckich przestępców wojennych, co później nastąpiło podczas procesu w Norymberdze, gdzie stanęli przed sądem czołowi przywódcy III Rzeszy Niemieckiej.

Zdjęcie: Winston Churchill, premier Wielkiej Brytanii - jeden z uczestników konferencji Wielkiej Trójki - fotografia portretowa pozowana, sygnatura: 2-16578, źródło Narodowe Archiwum Cyfrowe.