HISTORIA - KARTKA Z KALENDARZA - 27 LIPCA

27 lipca 1942 roku zakończyła się I bitwa pod El Alamein, w wyniku której wojska brytyjskie – 8. Armia gen. Claude'a Auchinlecka, zatrzymały włosko-niemieckie wojska dowodzone przez Erwina Rommla.

Po zdobyciu przez generała Erwina Rommla Tobruku 21 czerwca 1942 roku /otrzymał za to awans na feldmarszałka/, „Lis pustyni” doprowadził do zagrożenia wojsk brytyjskich w Egipcie. Rommel jednak nie chcąc czekać na posiłki i regenerację sił swych oddziałów podjął natychmiast kolejną ofensywę. Jej celem było wdarcie się do Egiptu i otwarcie sobie drogi do Kairu i Kanału Sueskiego. W razie powodzenia los Brytyjczyków w Egipcie byłby przesądzony, jednak na drodze „Lisa pustyni” pojawiło się niewielkie miasteczko El Alamein. Miasteczko, które przeszło do historii, jako miejsce gdzie odmieniły się losy II wojny światowej.

El Alamein to pasmo wzniesień na wybrzeżu Morza Śródziemnego w połowie drogi między Mersa Matruh i Aleksandrią. Wzdłuż wybrzeża ciągnie się linia kolejowa oraz droga, a pas 45 km od El Alamein na północy aż po Qaret el Himeimat na południu jest naturalną pozycją obronną. Dalej rozciąga się nieprzejezdna depresja Quattara będąca słonymi bagnami, której ominąć nie było sposobu ze względu na rozciągającą się na południowy zachód Pustynię Zachodnią. Pod El Alamein Anglicy dość wcześniej rozpoczęli także prace przygotowawcze, mając na względzie fakt, że rejon ten może stanowić kluczowe znaczenie dla obrony Egiptu. Bez nich wynik bitwy mógłby być zupełnie inny, a w razie przełamania linii obrony pod El Alamein droga do Kairu stałaby otworem dla wojsk Rommla. Do pierwszego starcia pod El Alamein doszło w 1 lipca 1942 roku.

Rommel uważając, że zwycięskie wojska mniej odczuwają zmęczenie od pokonanych podjął się śmiałego planu przebicia przez przerwę między tzw. boksem Alamein (półkolem o średnicy ok. 9,7 km) i grzbietem Miteirya, mając nadzieję, że połowie jego armii uda się przebić na północ w celu odcięcia tzw. boksu Alamein, a drugiej części armii skierować się na tyły wroga. Niestety Rommel popełnił błąd nie dokonując należytego rozpoznania na północy, wskutek czego natrafiono na brygady południowoafrykańskie, które zmusiły część oddziałów niemieckich do odwrotu. Drugie uderzenie także załamało się wobec skutecznej obrony artyleryjskiej wojsk brytyjskich, dzięki czemu już 5 lipca ofensywa Rommla została zahamowana. Mimo niepowodzeń wojsk niemieckich walki trwały praktycznie do końca lipca 1942 roku. Obie strony, zarówno niemiecka, jak i brytyjska próbowały przełamać opór przeciwnika, dzięki czemu mogłyby przechylić szalę zwycięstwa na swoją korzyść.

I bitwa pod El Alamein, która rozpoczęła się 1 lipca trwała do 27 lipca i zakończyła się nie tylko powstrzymanie ofensywy Rommla, ale ostatecznie zahamowała jego pochód w stronę Egiptu. Zwycięstwo Brytyjczyków dało im nie tylko czas na przygotowanie się do kolejnego starcia, ale także zmianę dowódcy, bowiem gen. Claude`a Auchinlecka zastąpił generał-porucznik Bernard Law Montgomery. Zmiana podyktowana była przede wszystkim niepowodzeniami, jakie doznawały wojska brytyjskie. Auchinleck był dobrym dowódcą, jednak zawiedli go jego podwładni. Wielokrotnie bowiem dochodziło do starć z wojskami niemieckimi w których Brytyjczycy osiągali przewagę, by z powodu braku koordynacji działań zaprzepaścić szansę na odniesienia kluczowego zwycięstwa. To spowodowało z kolei decyzję gabinetu wojennego, który uznał, że Auchinlecka należy natychmiast odwołać i przekazać dowództwo innej osobie. Na podjęcie takiej decyzji miało także wpływ otwarcie przyznawane przez Auchinlecka, że aż do połowy września 1942 nie uda się przeprowadzić kontrofensywy, która miałaby przełamać linie niemieckie i zmusić je do odwrotu.

Churchill i szef sztabu generalnego sir Alan Brooke podjęli decyzję o mianowaniu 6 sierpnia głównodowodzącym wojsk na Środkowym Wschodzie sir Harolda Alexandra, zaś dowódcą 8. Armii został generał Gott, który jednak w wyniku bombardowania niemieckiego zginął, a jego miejsce zajął późniejszy pogromca Rommla – generał porucznik Bernard Montgomery.

23 października 1942 roku rozpoczęła się druga bitwa pod El Alamein. Sprzymierzeni pod dowództwem Bernarda Montgomery’ego pokonali Deutsches Afrikakorps feldmarszałka Erwina Rommla.

II bitwa pod El Alamein była punktem zwrotnym w kampanii w Afryce Północnej. Dla Erwina Rommla oznaczało to kres jego marzeń o podboju Afryki Północnej i zdobyciu Egiptu, a jednocześnie zapoczątkowało odwrót jego armii i ostateczną klęskę.

Bitwa zakończyła się 4 listopada 1942 roku, a Rommel z niedobitkami swoich sił musiał wycofać się do Tunezji. Klęskę Niemiec i Włochów w Afryce Północnej dopełniło ostatecznie lądowanie aliantów 8 listopada 1942 roku na algierskich i marokańskich plażach podczas operacji Torch.

Zdjęcie: Stanowisko działa Pak 38 kal 50 mm na wysuniętych pozycjach El Alamein, źródło: Narodowe Archiwum Cyfrowe, autor: Dohm, sygnatura: 2-2047.