HISTORIA - KARTKA Z KALENDARZA - 25 LISTOPADA

25 listopada 1795 roku abdykował ostatni król Rzeczypospolitej Obojga Narodów Stanisław August Poniatowski.

Stanisław August Poniatowski to jedna z najbardziej kontrowersyjnych postaci końca I Rzeczypospolitej. To dzięki protekcji swojej kochanki carycy Katarzyny II został wybrany w 1764 roku królem Polski. W 1768 roku Polska podpisała z Rosją Traktat o wieczystej przyjaźni, w którym caryca była gwarantem niezmienności granic i ustroju Rzeczpospolitej.

Mimo że król próbował wprowadzać reformy w kraju - założył Szkołę Rycerską, wprowadził zmiany monetarne, dość szybko zostały one zahamowane przez Rosję i czuwającego w Polsce ambasadora Rosji - Mikołaja Repnina. Kiedy w 1768 roku wybuchła konfederacja barska w obronie suwerenności Polski, została ona przy pomocy wojsk rosyjskich zdławiona w 1772 roku, w którym doszło również do I rozbioru Polski.

Stanisław August Poniatowski próbował jeszcze ratować niepodległość Polski, a jego jednym z największych osiągnięć było zwołanie Sejmu Czteroletniego i uchwalenie 3 maja 1791 roku drugiej w Europie konstytucji, znoszącej liberum veto i wolną elekcję oraz wprowadzającej szereg reform politycznych.

W odpowiedzi na reformy Sejmu Czteroletniego do Rzeczypospolitej wkroczyła armia rosyjska, a szlachta w obronie swobód zawiązała w Targowicy konfederację, do której przystąpił po żądaniu carycy Katarzyny II - Stanisław August Poniatowski, zaprzepaszczając tym samym ostatnią szansę na jakiekolwiek zmiany w kraju, a także tracąc ostatnie resztki sympatii w Polsce. Na znak protestu do dymisji podali się książę Józef Poniatowski i Tadeusz Kościuszko, a kraj opuściło spore grono przedstawicieli polskich elit.

Wojna w obronie Konstytucji 3 Maja zakończyła się klęską Polski i II rozbiorem naszego kraju w 1793 roku. Z kolei ostatni akt obrony niepodległości Polski - insurekcja kościuszkowska również zakończona porażką doprowadziła do upadku i III rozbioru Rzeczypospolitej Obojga Narodów.

Król Stanisław August Poniatowski 5 stycznia 1795 roku z polecenia Katarzyny II opuścił Warszawę i w asyście dragonów rosyjskich wyjechał do Grodna. Tam 25 listopada 1795 roku, w dniu imienin rosyjskiej carycy i zarazem 31. rocznicy własnej koronacji na króla Polski abdykował, podpisując stosowny dokument przygotowany przez księcia Mikołaja Repnina.

Stanisław August Poniatowski zmarł 12 lutego 1798 roku w Petersburgu, prawdopodobnie na udar mózgu.

Zdjęcie: Portret Stanisława Augusta Poniatowskiego w stroju koronacyjnym, data - 1792 rok, artysta Marcello Bacciarelli, źródło: zbiór  - Muzeum Narodowe w Poznaniu, za Wikimedia Commons, domena publiczna.