HISTORIA - KARTKA Z KALENDARZA - 22 MAJA

22 maja 1911 roku założono serbską organizację nacjonalistyczną „Zjednoczenie albo Śmierć, która używała starej nazwy „Czarna Ręka” /serbskiej organizacji założonej w sierpniu 1901 w Belgradzie/, odpowiedzialną za zamordowanie następcy tronu Austro – Węgier Franciszka Ferdynanda w Sarajewie 28 czerwca 1914 roku.

Organizacja założona przez oficerów zamieszanych w zamach w 1903 roku na króla Serbii Aleksandra Obrenowicia i jego żonę, na czele której stanął szef serbskiego wywiadu wojskowego pułkownik Dragutin Dimitrijevicz, miała na celu wyzwolenie ziem, na których mieszkali Serbowie spod obcego panowania.

Organizacja „Czarna Ręka” odpowiedzialna była również za zamordowanie następcy tronu austriackiego arcyksięcia Franciszka Ferdynanda 28 czerwca 1914 roku. Do zamachu doszło podczas zaplanowanej już wiosną 1914 roku wizyty w Sarajewie. Podróż do Bośni miała czysto wojskowy charakter, bowiem arcyksiążę jako Generalny Inspektor Sił Zbrojnych miał wziąć udział w manewrach tamtejszych korpusów wojskowych.

Wizyta arcyksięcia, następcy tronu Franciszka Ferdynanda w kraju południowosłowańskim, niechętnym rządom i administracji w Wiedniu była dość ryzykowna i zdawano sobie z tego sprawę. Już same manewry wojskowe miały być dowodem wielkości imperium Habsburgów, jednak w rzeczywistości stały się prowokacją, która doprowadziła do tragedii. Władze austriackie miały wciąż na uwadze próbę zamachu w 1910 roku w Sarajewie na cesarza Franciszka Józefa, który jednak nie doszedł do skutku. Wobec powyższego podjęto działania mające na celu zabezpieczenie przejazdu następcy tronu, jednak jak się okazało nie były one wystarczające, bowiem Franciszek Ferdynand zginął wraz ze swoją małżonką.

Zamachowiec, który dokonał zbrodni, a był nim Gawriło Princip – spiskowiec bośniacki, doskonale wiedział, jaką trasą przejazdu będzie podróżować para książęca. Znał ją dzięki prasie, która na kilka dni przed przyjazdem arcyksięcia podała dokładną trasę przejazdu przez miasto. To niewątpliwie ułatwiło spiskowcom przygotowanie zamachu, który jak się okazało miał mieć katastrofalne skutki dla Europy. Zabójstwo Franciszka Ferdynanda i jego żony Zofii wstrząsnęło całą Europą, ale przede wszystkim panującym wówczas w Cesarstwie Austro-Węgierskim Franciszkiem Józefem. Rząd austriacki od samego początku podejrzewał władze serbskie o udział w zamachu, którego dokonał Gawriło Princip 28 czerwca. Dzisiaj już wiemy, że Gawriło Princip jako Bośniak, a więc poddany cesarza Austro-Węgier, działał z inspiracji serbskiego wywiadu wojskowego. W 1914 roku Austriacy nie mieli przekonywujących dowodów na to, że Serbowie maczali w tym palce, a mimo to zdecydowali się upokorzyć Serbię i wyeliminować ją z aktywnej polityki na Półwyspie Bałkańskim. Zamach w Sarajewie 28 czerwca 1914 roku był jedną z przyczyn wybuchu I światowej.

Zdjęcie: Arcyksiążę Franciszek Ferdynand, źródło: Heeresgeschichtliches Museum, za Wikimedia Commons, domena publiczna.