HISTORIA - KARTKA Z KALENDARZA - 22 LIPCA

22 lipca 1917 roku po tym jak żołnierze I i III Brygady Legionów Polskich odmówili 9 lipca złożenia przysięgi na „wierne braterstwo broni z Niemcami i Austro-Węgrami”, aresztowani zostali Józef Piłsudski i Kazimierz Sosnkowski.

Po wydaniu 5 listopada 1916 roku przez monarchów Niemiec i Austro-Węgier tzw. aktu 5 listopada, zgodnie z którym zapowiadano utworzenie polskiego państwa, wiązało się to ze złożeniem przysięgi na wierność cesarzowi. Józef Piłsudski i żołnierze Legionów Polskich nie chcieli się na to zgodzić, a Komendant Piłsudski nawoływał wręcz do bojkotu przysięgi. Zarówno Piłsudski, jak i Sosnkowski oraz wielu innych dowódców zdawało sobie sprawę z sytuacji politycznej Niemiec i Austro-Węgier w związku wydarzeniami na froncie oraz przystąpieniem Stanów Zjednoczonych do wojny. Józef Piłsudski doszedł do wniosku, że pod auspicjami Niemiec nie będzie możliwa odbudowa niepodległej Polski, dlatego zdecydował się zmienić front i szukać poparcia i porozumienia w krajach Ententy.

Kiedy Niemcy i Austro-Węgry domagały się od Legionów Polskich złożenia przysięgi na wierność, Piłsudski wezwał żołnierzy do nieskładania przysięgi i demonstracyjnie ustąpił ze stanowiska w Tymczasowej Radzie Stanu w Królestwie Polskim, powołanej przez Niemcy i Austro-Węgry i mającej charakter doradczy, a jej zadaniem było przygotowanie instytucji celem powstania w przyszłości państwa polskiego.

Część żołnierzy – 1. i 3. Brygada Legionów nie złożyła przysięgi, zaś żołnierze pod dowództwem gen. Józefa Hallera z 2. Brygady zdecydowali się złożyć przysięgę. Władze niemieckie uznały kryzys przysięgowy za bunt i rozwiązały Legiony Polski, zaś oficerów, podoficerów i szeregowych internowano.

Z kolei Józef Piłsudski i Kazimierz Sosnkowski zostali decyzją władz niemieckich 22 lipca 1917 roku aresztowani. Piłsudski trafił do twierdzy w Magdeburgu, zaś Sosnkowski trafił z Gdańska do Spandau, potem twierdzy Wessel nad Renem i wreszcie przewieziono go do twierdzy w Magdeburgu, gdzie obydwaj dowódcy przebywali do 8 listopada 1918 roku, kiedy zostali uwolnieni przez Niemców.

10 listopada 1918 roku Komendant Józef Piłsudski po 16 miesiącach uwięzienia powrócił z Magdeburga do Warszawy. Dzień później, 11 listopada Rada Regencyjna przekazała naczelne dowództwo wojsk polskich Józefowi Piłsudskiemu. Z kolei 14 listopada Rada Regencyjna wydała orędzie w przedmiocie swojego rozwiązania i przekazania Najwyższej Władzy Państwowej naczelnemu dowódcy wojsk polskich Józefowi Piłsudskiemu.

Zdjęcie: Józef Piłsudski, Kazimierz Sosnkowski i oficer armii niemieckiej Schlossmann w czasie spaceru na terenie twierdzy w Magdeburgu, źródło: Narodowe Archiwum Cyfrowe, sygnatura: 1-H-226.