HISTORIA - KARTKA Z KALENDARZA - 2 MARCA

2 marca 1864 roku car Aleksander II ogłosił uwłaszczenie chłopów w Królestwie Polskim.

Ukaz carski z 2 marca 1864 roku dotyczący uwłaszczenia chłopów, nadawał im uprawianą przez nich ziemię. Akt ten kończył rozpoczęty w 1807 roku przez Prusy, a kontynuowany przez Austrię w 1848 roku proces uwłaszczenia chłopów na ziemiach polskich. Jednak w przeciwieństwie do Prus nie musieli oni wykupywać ziemi na której pracowali. Wykup zastąpił podatek gruntowy. Chłopi uzyskali również prawo używania gruntów wspólnych, do których wchodziły nieużytki, pastwiska czy osady gminne.

Reforma z 1864 roku znosiła wszelkie formy uzależnienia chłopa od dworu. Szlachta została pozbawiona nie tylko darmowej pracy chłopa, ale utraciła także władzę administracyjną wobec wsi oraz prawo propinacji – wyłącznej produkcji i sprzedaży alkoholu. Celem cara było ukarania szlachty, oskarżonej o przywództwo w powstaniach.

Warto podkreślić, że uwłaszczenie chłopów miało na cele pozyskanie chłopstwa dla caratu. W powstaniu styczniowym postawa chłopów wobec zrywu niepodległościowego była dwuznaczna. Część z nich popierała powstańców, jednak zdarzały się również wypadki denuncjacji powstańców wobec władz rosyjskich.

Przypomnijmy, że 22 stycznia 1863 roku ogłoszono manifest powstańczy, w którym artykuł I dotyczył zniesienia pańszczyzny. Decyzja ta nie wywołała jednak masowego poparcia chłopów dla powstania, tym bardziej, że w praktyce jego egzekwowanie było trudne. Przede wszystkim powstańcy nie mieli narzędzi, dzięki którym mogliby egzekwować jego wprowadzenie. Z kolei ukaz carski z 2 marca 1864 roku skutecznie odciągnął chłopów od powstania, które upadło jeszcze w tym roku

Zdjęcie: Car Aleksander II Romanow, fotografia wykonana w 1878 lub 1881 roku, za Wikimedia Commons, domena publiczna