HISTORIA - KARTKA Z KALENDARZA - 13 PAŹDZIERNIKA

13 października 1770 roku konfederaci barscy w Preszowie na Słowacji ogłosili akt detronizacji króla Stanisława Augusta Poniatowskiego, a tym samym bezkrólewie w Polsce.

Zawiązana w 1768 roku konfederacja w Barze w obronie niepodległości, wiary katolickiej i przywilejów szlacheckich, była jednocześnie skierowana przeciwko królowi Stanisławowi Augustowi Poniatowskiemu i dominacji rosyjskiej w Rzeczypospolitej, sprzeciwiała się równouprawnieniu innowierców i próbom reformy ustroju państwa. Działania konfederatów od początku miały charakter partyzancki, nie udało im się zdobyć żadnej ważnej twierdzy, a Rosja uwikłana w wojnę z Turcją nie miała sił, aby stłumić powstanie, które rozlało się na terytorium Rzeczypospolitej.

Konfederacji barscy w 1770 roku ogłosili 13 października w Preszowie na Słowacji akt detronizacji króla Stanisława Augusta Poniatowskiego, a tym samym bezkrólewie w Polsce, z kolei jeden z konfederatów – pułkownik Kazimierz Pułaski otrzymał zgodę na porwanie Stanisława Augusta Poniatowskiego i uwięzienie go w twierdzy jasnogórskiej. Zamachowcy dokonali próby porwania 3 listopada 1771 roku, jednak porwanie nie powiodło się i król powrócił na Zamek Królewski w Warszawie.

Informacja o porwaniu dość szybko się rozeszła, a czyn ten spowodował, że wszyscy zwolennicy konfederatów odwrócili się od nich, uznając zamachowców za „królobójców”. Próba porwania króla miała również ogromny wpływ na dalsze trwania konfederacji, która chyliła się powoli ku upadkowi, stając się jednocześnie jedną z przyczyn I rozbioru Rzeczypospolitej. Już w trakcie trwania konfederacji oprócz Rosji do działania przeszły Prusy i Austria, które wymogły na Katarzynie II rozbiór ziem polskich, co stało się faktem w 1772 roku.

Zdjęcie: Portret Stanisława Augusta Poniatowskiego w stroju koronacyjnym, autor/źródło: Marcello Bacciarelli (1731–1818), fotograf: Jerzy Lileyko (1980). Vademecum Zamku Warszawskiego, Warszawa, ISBN 83-22318-18-9 data: 1764 rok, zbiór: Zamek Królewski w Warszawie, za Wikimedia Commons, domena publiczna.