HISTORIA - KARTKA Z KALENDARZA - 1 KWIETNIA

1 kwietnia 1548 roku w Krakowie zmarł Zygmunt I Stary, król Polski i wielki książę litewski, panujący od 1506 roku.

Zygmunt I Stary był piątym synem Kazimierza Jagiellończyka i Elżbiety Rakuszanki, córki Albrechta II Habsburga, króla Niemiec, Czech i Węgier. W 1504 roku Zygmunt został namiestnikiem Śląska i Łużyc, a po śmierci brata Aleksandra Jagiellończyka w 1506 roku Wielkim Księciem Litewskim. Z kolei 8 grudnia 1506 roku na sejmie piotrkowskim obrano go królem Polski, zaś koronacja miała miejsce 24 stycznia 1507 roku.

Swoją politykę wewnętrzną oparł na wielkich rodach magnackich, odsuwając od rządów szlachtę, zaś w polityce zagranicznej mimo że utrzymywał poprawne stosunki z Cesarstwem, uważał że Habsburgowie są dla Jagiellonów i ich dziedzictwa największym zagrożeniem.

Zygmunt I Stary dwukrotnie był żonaty, najpierw z Barbarą Zapolyą, zaś później z Boną Sforzą, która urodziła mu m.in.: następcę trony Zygmunta II Augusta i Annę Jagiellonkę, uznaną królem Polski, żonę Stefana Batorego. Bona Sforza miała ogromny wpływ na politykę, jaką prowadził Zygmunt I Stary. To za jej namową doszło do elekcji „vivente rege”, czyli za życia króla, kiedy w 1529 roku młody królewicz Zygmunt August został koronowany na króla Polski. Wówczas po elekcji królewicza Zygmunta Augusta, Zygmunt I stał się królem „Starym”.

Jednymi z najważniejszych wydarzeń w czasie panowania Zygmunta I Starego był hołd pruski w 1525 roku. Król Polski wyraził wówczas zgodę na sekularyzację Zakonu i państwa krzyżackiego, a Albrecht Hohenzollern złożył na Rynku w Krakowie hołd polskiemu królowi. Warto również dodać, że w 1515 roku w Wiedniu Zygmunt I Stary zawarł traktat przyjaźni z cesarzem. W wyniku tego układu, po śmierci Ludwika Jagiellończyka w bitwie pod Mohaczem w 1526 roku Habsburgowie objęli panowanie w Czechach i na Węgrzech.

W 1526 roku po wygaśnięciu linii książąt mazowieckich Zygmunt I Stary włączył Mazowsze w granice Królestwa Polskiego. Król Polski zawarł także pokój wieczysty z Turcją w 1533 roku, tym samym odrzucając możliwość zaangażowania się w krucjatę skierowaną przeciwko Osmanom.

Warto podkreślić, że Zygmunt I Stary dokonał znacznej przebudowy zamku królewskiego na Wawelu, a okres jego panowania to nie tylko rozwój kulturowy, ale również gospodarczy kraju. Czasy te określane są jako początek polskiego „złotego wieku”.

Zdjęcie: Portret Zygmunta I Starego, króla Polski, autor: Hans von Kulmbach, zbiór: Muzeum Narodowe w Poznaniu, źródło/fotograf: Rocznik Muzeum Narodowego w Warszawie /1976 rok/, za Wikimedia Commons, domena publiczna.