Gdańsk. Okno na świat Rzeczypospolitej

7 maja 2023 Tomasz Sanecki

Gdańsk to jedno z najstarszych i najpiękniejszych miast polskich. Mimo że przez stulecia zmieniała się przynależność państwowa tego miasta, które dwukrotnie miało również status Wolnego Miasta, od 1945 roku ponownie jest w granicach Rzeczypospolitej.

Dzisiaj to siedziba władz województwa pomorskiego oraz miejskich a Gdańsk należy do jednego z największych miast w Polsce. Gdańsk to również miasto pełne zabytków, które chętnie odwiedzane są przez polskich i zagranicznych turystów.

Zmienne dzieje miasta

Pierwsza wzmianka o Gdańsku pochodzi już z 997 roku z „Żywota św. Wojciecha”. Dzięki swojemu położeniu miasto bardzo szybko zaczęło się rozwijać, a wymiana handlowa, kontakty kupieckie i rozwój rzemieślnictwa sprzyjało rozwojowi miasta, które w 1263 roku otrzymało staraniem księcia Świętopełka prawa miejskie /lubeckie/. W XIII wieku na uwagę zasługuje jeszcze jedno wydarzenie historyczne a mianowicie układ w Kępnie z 1282 roku na mocy którego książę Mściwoj II zapisał Pomorze Gdańskie wraz z jego stolicą Gdańskiej księciu wielkopolskiemu Przemysłowi II, przyszłemu królowi Polski.

XIV wiek to okres rozwoju miasta. W 1308 roku zajęli go jednak Krzyżacy. W 1344 roku prawa miejskie otrzymało Główne Miasto Gdańsk, rozpoczęła się budowa kościoła w. NMP, ratusza oraz murów obronnych, zaś w 1361 roku Gdańsk stał się członkiem Związku Miast Hanzeatyckich. Z kolei w XV wieku a więc w okresie wojen polsko – krzyżackich miasto po bitwie pod Grunwaldem, w której wojska polskie pokonały krzyżaków, opowiedziało się za królem Władysławem Jagiełłą, jednak do Polski miasto wróciło dopiero w 1454 roku, gdy król Kazimierz Jagiellończyk dokonał aktu inkorporacji Gdańska i Pomorza do Polski.

Gdańsk w granicach Polski pozostał aż do 1793 roku, kiedy w wyniku drugiego rozbioru Polski, miasto znalazło się w granicach Prus. W 1807 roku w czasie wojen napoleońskich, Napoleon Bonaparte ustanowił Gdańsk Wolnym Miastem, jednak już w 1815 roku na mocy Kongresu Wiedeńskiego miasto ponownie powróciło do Prus. Kolejna zmiana granic nastąpiła w 1919 roku. Wówczas na mocy Traktatu Wersalskiego powstało Wolne Miasto Gdańsk, które przetrwało do 1939 roku, gdy nazistowskie Niemcy najechały Polskę i dokonały włączenia Wolnego Miasta Gdańska w granicę III Rzeszy.

Do Polski miasto powróciło po II wojnie światowej w 1945 roku. W historii najnowszej z ważnych wydarzeń, jakie miały miejsce w Gdańska warto podkreślić wydarzenia z grudnia 1970 roku, kiedy doszło do masowego strajku w Stoczni Gdańskiej oraz podpisanych w sierpniu 1980 roku tzw. Porozumień Sierpniowych między stroną rządową a strajkującymi robotnikami.

Miasto pełne zabytków

Warto dodać, że wśród najcenniejszych zabytków w Gdańsku na szczególną uwagę zasługują: ulica Długa i Długi Targ będące Traktem Królewskim, Ratusz Głównego Miasta budowany od 1379 do 1492 roku, Dwór Artusa, Fontanna Neptuna z 1633 roku stojąca przed Dworem Artusa, Żuraw – największy dźwig portowy średniowiecznej Europy z lat 1442-1444, Bazylika Mariacka, która powstała w kilku etapach w latach 1343 – 1502, z kopią Sądu Ostatecznego namalowanego przez Hansa Memlinga w roku 1472, Przedbramie ul. Długiej /Katownię i Wieżę Więzienną/, a także Wielką Zbrojownię, Twierdzę Wisłoujście, Westerplatte oraz Archikatedrę w Gdańsku – Oliwie.