Franz Szabo - „Wojna siedmioletnia w Europie 1756 – 1763”

Jeden z najważniejszych konfliktów zbrojnych w Europie, który na długie lata ukształtował pozycję militarną Królestwa Prus na Starym Kontynencie. Wzięło w niej udział większość państw europejskich, które prowadząc krwawe zmagania, próbowało osiągnąć zamierzone cele. Osiągnęły go jednak tylko dwa państwa – Prusy i Wielka Brytania, z czego to pierwsze w wyniku niespodziewanego splotu wypadków, uratowało się od całkowitej klęski. Mowa oczywiście o wojnie siedmioletniej, prowadzonej w latach 1756 – 1763, której publikację poświęcił kanadyjski historyk – Franz Szabo.

Książka poświęcona wojnie siedmioletniej to jednak nie tylko bitwy, potyczki, polityka i dyplomacja, ale przede wszystkim ciekawe wnioski autora książki, który po ponownym zbadaniu źródeł, ale także dzięki własnym poszukiwaniom w archiwach austriackich, zupełnie inaczej widzi wynik jednego z największych konfliktów zbrojnych w XVIII wieku. Franz Szabo kwestionuje utrwalony mit, zgodnie z którym to umiejętności militarne i dążenie do celu Fryderyka Wielkiego miało przynieść wielki sukces jego państwa. Kanadyjski historyk prezentując udział Prus w wojnie siedmioletniej ukazuje słabość tego kraju, które przetrwało dzięki nieoczekiwanym wydarzeniom. Co ważne autor analizując udział wszystkich uczestników wojny, uważa, że zarówno zwycięzcy, jak i przegrani byli na skraju wyczerpania swoich sił i możliwości.

Wprowadzając czytelnika do publikacji, Franz Szabo porównuje wojnę siedmioletnią do I wojny światowej. Analizując to porównanie, dochodzi do wniosku, że zarówno w 1756, jak również w 1914 roku Prusy, a później Cesarstwo Niemieckie odczuwało zagrożenie ze strony przymierza trzech europejskich mocarstw, planujących wojnę prewencyjną. Widać to w przypadku rozpoczęcia działań wojennych przez Prusy, które zaatakowały Austrię uderzając na Saksonię, zaś w 1914 roku Niemcy, atakujące Belgię, przez którą rozpoczęły ofensywę przeciwko Francji. Obydwa te wydarzenia wpłynęły na dalszy bieg wojen. Włączyły się do niego bowiem kolejne państwa, co szczegółowo opisuje Franz Szabo. Autor również, co warto dodać, zastanawia się na odpowiedzialnością za wybuch tych wojen. Analizując ówczesną sytuację międzynarodową, istniejące konflikty oraz stosunki dyplomatyczne, kanadyjski historyk próbuje odpowiedzieć także na pytanie – Czy należy Niemcy obwiniać za te wojny? Odpowiedź znajdziemy w książce!

Autor przechodząc do opisu wojny siedmioletniej, krok po kroku prowadzi czytelnika przez najważniejsze wydarzenia, jakie rozgrywały się w latach 1756 – 1763. Szabo operując datami wydarzeń, ale przede wszystkim dokładnymi liczbami dotyczącymi liczby wojsk, kierunków działań wojennych oraz kosztów prowadzonej wojny, ukazuje nam brutalność wojny, a także zmiany, jakie zaszły w walczących armiach. Co ważne autor analizuje poczynania króla Prus Fryderyka II Wielkiego, jego działania dyplomatyczne, wojenne, zmieniające się sojusze oraz plany, jakimi kierował się do końca konfliktu.

Dzięki temu, że książka została podzielona chronologiczne, łatwo jest odnaleźć się czytelnikowi wśród gąszczu wydarzeń, jakie rozgrywały się w okresie wojny siedmioletniej. Autor tworząc siedem rozdziałów, podzielił je tak, że początek i koniec każdego z nich odnosi się do ważnych i przełomowych wydarzeń w czasie wojny siedmioletniej. Głównym jednak państwem, na którym skupił się Franz Szabo są Prusy, które odgrywały w czasie konfliktu najważniejszą rolę. Kanadyjski historyk zwraca także uwagę na wiele szczęścia, wręcz „cudownych akcentów”, których nie brakowało w czasie wojny, a objawiały się po stronie króla Prus. Wśród nich można wymienić ten najważniejszy, czyli „Cud Domu Brandenburskiego” - śmierć carycy Elżbiety, odwiecznego wroga Fryderyka Wielkiego. Wydarzenie to nie tylko, jak twierdzi Szabo, zmieniło bieg historii Europy, ale pozwoliło Prusakom, którym sprzyjał nowy car Rosji – Piotr III, na przetrzymanie najtrudniejszego okresu w wojnie siedmioletniej i wyjść z niego zwycięsko.

Szczególnie interesująca jest również opinia kanadyjskiego historyka o Fryderyku Wielkim. Autor wprost nazywa władcę Prus ryzykantem, oportunistą, bezdusznym zabójcą, człowiek podłym i pozbawionym zasad moralnych. Opinia Szabo o królu Prus jest wprost miażdżąca, o czy świadczy poniższy cytat:

„Jego osiągnięcia w wojnie siedmioletniej nie imponują: więcej porażek niż zwycięstw, więcej ogromnych błędów niż udanych manewrów dyplomatycznych. Strategia i polityka Fryderyka doprowadziły ostatecznie do klęski i jedynie zupełnie niespodziewane zdarzenie uratowały go od następstw własnej głupoty”

Analizując więc postawę władcy Prus, autor odnosi się także do innych najważniejszych państw biorących udział w wojnie siedmioletniej – Austrii, Rosji, Francji i Wielkiej Brytanii. Szczególnie odnosząc się do porażki Austrii, historyk twierdzi, że mimo utraty Śląska i przegrania wojny z Prusami – data pokoju w Hubertusburgu w 1763 roku – nie jest początkiem upadku tego państwa. Szabo uważa, że pozycja Habsburgów w Europie było wówczas jeszcze bardzo silna, a ich słabość widoczna jest dopiero w XIX wieku.

„Wojna siedmioletnia w Europie 1756 – 1763” to nowatorskie spojrzenie na jeden z najważniejszych konfliktów zbrojnych w dziejach XVIII-wiecznej Europy. Kanadyjski historyk analizując krok po kroku najważniejsze wydarzenia, działania władców, ze szczególnym uwzględnieniem króla Prus, zupełnie inaczej ocenia ten konflikt niż większość dotychczasowych historyków. Konkluzją publikacji może być stwierdzenie autora, że Prusy wojnę siedmioletnią przegrały i tylko nieoczekiwany zbieg wydarzeń uratował to państwo i „próżność oraz głupotę” władcy  Prus.

Polecam każdemu historykowi publikację Franza Szabo. Nie tylko bowiem zmienia ona spojrzenie na wojnę siedmioletnią, ale obala wiele mitów dotyczących osoby Fryderyka Wielkiego, który jak napisał autor: „był gotów złożyć państwo na ołtarzu własnej próżności, gdyż twierdził, że gdyby doszło do najgorszego, zabiłby również siebie”.

Autor: Franz Szabo”
Tytuł: „Wojna siedmioletnia w Europie 1756 – 1763”;
Wydawca: Wydawnictwo Napoleon V;
Miejsce i rok wydania: Oświęcim 2017;
Liczba stron: 386;
Cena: 81,70 zł;
Książkę można zakupić u Wydawcy

Wyjątkowo Polecam! Wspaniała publikacja!!!