Dymy nad Birkenau – recenzja książki

Autorka książki – Seweryna Szmaglewska to jedyna Polka, która złożyła zeznania w procesie norymberskim. Aresztowana 18 lipca 1942 roku przez Gestapo trafiła do obozu Auschwitz-Birkenau, gdzie przebywała do stycznia 1945 roku. Podczas marszu śmierci udało się jej uciec. W 1945 roku napisała książkę „Dymy nad Birkenau”, w której ze szczegółami opisała tragiczne wydarzenia w obozie koncentracyjnym i śmierć, która codziennie towarzyszyła więźniom obozu. Warto podkreślić, że publikacja została również włączona jako materiał dowodowy przed Międzynarodowym Trybunałem Wojskowym w Norymberdze.

W książce oprócz tragicznych wydarzeń, jakie codziennie rozgrywały się w Auschwitz-Birkenau, autorka publikacji opisuje obozowe życie, warunki, sytuację więźniów, ich rozmowy, marzenia, ale również przede wszystkim walkę o przeżycie, która dla wielu z nich kończyła się śmiercią w wyniku chorób, wycieńczenia czy na drutach obozu koncentracyjnego, które były pod napięciem. Szmaglewska poruszyła także sprawę korupcji wśród SS-manów, którzy byli panami życia i śmierci w Auschwitz. To oni bogacili się dzięki kradzieżom dobytku, jaki głównie Żydzi przybywający do Auschwitz przywozili ze sobą. Jak się okazało było to niewyczerpane źródło bogactwa, a SS-mani potrafili korzystać ze swoich wpływów, zyskując ogromne majątki dzięki grabieży ludzi, którzy szli na pewną śmierć.

Czytelnika z pewnością wstrząsną nie tylko opisy dotyczące traktowania więźniów, ale również szczegółowe przedstawienie warunków panujących w obozie. Choroby jak czerwonka, tyfus, wszechobecne robactwo – pchły oraz wszy, brak podstawowych środków higieny, czystej wody, smród i przeludnienie powodowały wzrost śmiertelności w Auschwitz-Birkenau. Szmaglewska sporo miejsca poświęciła m.in.: próbom zapobiegania wzrastającej śmiertelności w obozie - metody, jakie stosowali Niemcy nie przynosiły żadnych rezultatów, stosunkom panującym między więźniami, funkcyjnymi oraz SS-manami. Kradzieże żywności, ubrań, butów, kosztowności, łamanie wszelkich przepisów i zasad. To była codzienność Auschwitz-Birkenau, gdzie codziennie umierały tysiące niewinnych osób. Odbywające się selekcje na rampie, konieczność przygotowania miejsca dla nowo przybyłych więźniów, prowadziły do masowych mordów więźniów w obozie.

Autorka w swojej książce wspomina o tragicznych eksperymentach prowadzonych przez SS. Josef Mengele, osławiony Anioł Śmierci także pojawia się na kartach książki. Poszukiwany morderca, który nigdy nie odpowiedział za swoje zbrodnie prowadził w Auschwitz badania genetyczne, w tym badania nad bliźniętami. Seweryna Szmaglewska opisuje jak wstrzykiwano kobietom zastrzyki z nieznanymi bakteriami, które powodowały gwałtowne zgony, operacje ginekologiczne czy naświetlenia promieniami Roentgena, które powodowało bezpłodność u kobiet oraz zanik menstruacji. Takich opisów w książce Szmaglewskiej nie brakuje. Jej wspomnienia ukazują do czego może posunąć się człowiek mający nieograniczoną władzę. To dla nas wszystkich ostrzeżenie i tylko od nas samych zależy czy wyciągniemy wnioski z wydarzeń, jakie miały miejsce w Auschwitz-Birkenau – obozie śmierci, który pochłonął ponad milion istnień ludzkich.

„Dymy z Birkenau” to jedno z najważniejszych źródeł, dzięki któremu świat dowiedział się o tym, co działo się w Auschwitz-Birkenau. Autorka była jednym ze świadków podczas procesu w Norymberdze przed Międzynarodowym Trybunałem Wojskowym, zaś jej książkę dołączono jako materiał dowodowy. Publikacja przetłumaczona została na wiele języków na świecie między innymi: angielski, rosyjski, czeski, bułgarski, holenderski, chorwacki, a nawet mongolski.

Seweryna Szmaglewska – urodzona w 1916 roku, studiowała na Uniwersytecie Jagiellońskim i Uniwersytecie Łódzkim. Pracowała podczas II wojny światowej jako ratowniczka w szpitalu i uczyła na tajnych kompletach. 18 lipca 1942 roku została przez Gestapo aresztowana i osadzona w Auschwitz-Birkenau, gdzie na podstawie wspomnień z pobytu w obozie zagłady napisała swoją książkę. W styczniu 1945 roku podczas marszu śmierci zdecydowało się 18 stycznia uciec. W tym samym roku zakończyła pisanie książki „Dymy nad Birkenau”, w której opisała obozowe życie. Publikacja została włączona jako materiał dowodowy przed Międzynarodowym Trybunałem Wojskowym w Norymberdze. Szmaglewska przez lata była wiceprezesem Rady Naczelnej ZBoWiD. Opublikowała między innymi: „Zapowiada się piękny dzień” (1960), „Czarne stopy” (1960), „Niewinni w Norymberdze” (1972), „Dwoje smutnych ludzi” (1986). Odznaczona Złotym Krzyżem Zasługi i Nagrodą Ministra Kultury i Sztuki I stopnia. Seweryna Szmaglewska zmarła w 1992 roku.

Autor: Seweryna Szmaglewska;
Tytuł: „Dymy nad Birkenau”;
Wydawca: Wydawnictwo Prószyński i S-ka;
Miejsce i rok wydania: Warszawa 2020;
Liczba stron: 616;
Cena: 42 zł;
Książkę można zakupić w Wydawnictwie Prószyński i S-ka