Bizancjum – Niezwykłe dziedzictwo średniowiecznego imperium

Dziś słabo znane, wręcz zapomniane państwo było europejską potęgą, stolicą kultury, miejscem ścierania się Wschodu i Zachodu. Przez wiele lat opierało się Turkom, aż do 1453 roku, kiedy upadł Konstantynopol, a wraz z nim cesarstwo wschodniorzymskie, czyli Bizancjum. Historię tego fascynującego państwa przypomina brytyjska archeolożka i mediewista Judith Herrin.

Autorka ukazuje nam, co pozostało po dawnym Bizancjum, którego ślady możemy dostrzec w Rzymie, na Sycylii, Moskwie, Turcji, Grecji, na Bałkanach oraz oczywiście w samym Stambule, czyli dawnym Konstantynopolu. Miasto to będące przez wiele wieków najpierw stolicą Cesarstwa Wschodniorzymskiego, a później Imperium Osmańskiego było europejską metropolią, a autorka przybliżając czytelnikowi historię tego państwa starała się przekazać między innymi: co znaczyło być Bizantyjczykiem, jak powstało państwo, które stało się europejską potęgą oraz jego kulturę, religię, najważniejsze postacie, a także to, co pozostało po Bizancjum, które 29 maja 1453 roku wraz ze zdobyciem Konstantynopola przez Mehmeda II przestało istnieć.

Publikacja Judith Herrin, należącej do grona osób o bardzo dużym dorobku naukowym, znakomitej znawczyni dziejów średniowiecznej Europy - zwłaszcza Bizancjum nie ma ujęcia chronologicznego, ale zawiera dzieje tego państwa opisane tematycznie. Autorka porusza między innymi kwestie powstania Bizancjum, roli jaką odegrało w chrześcijańskim świecie, jego zabytków, prawa, społeczeństwa, wybitnych osobistości, ale również podbojów i upadku potężnego niegdyś kraju, który pozostawiony bez wsparcia cywilizacji Zachodu skapitulował wobec tureckiej nawałnicy. Sporo miejsca brytyjska autorka poświęciła również sztuce, religii i kulturze bizantyjskiej, w tym budowie świątyni Hagia Sophia, sporom religijnym, czyli ikonoklazmowi oraz roli kobiet.

Wśród wybitnych władców Judith Herrin wymienia przede wszystkim Bazylego II „Bułgarobójcę”, który w 989 roku rozpoczął rozszerzanie granic Bizancjum, podporządkowując sobie tereny Kaukazu, Bałkanów, południowej Italii, Antiochii. Przy opisie podbojów Bazylego II pojawiła się również kwestia brutalności władcy Bizancjum, który miał rzekomo oślepić 15 tysięcy jeńców bułgarskich po bitwie pod Kleidion w 1014 roku. Autorka wskazuje, że z jednej strony Bazyli II był wybitnym wodzem, ale również – co związane było z czasami, w jakich żył – okrutnikiem. Nie tylko oślepiał swoich wrogów, ale jak podaje brytyjska mediewistka wbijał jeńców na pal czy obcinał im ręce.

Autorka prezentując dzieje Bizancjum ukazuje państwo, które z jednej strony było polityczną potęgą w Europie, które decydowało o losach wielu narodów, zaś z drugiej kraj z wieloma problemami, które narastały latami, doprowadzając tym samym je do upadku w 1453 roku. Autorka  opisując ostatnie lata istnienia Bizancjum i Konstantynopola wskazuje na fakt, że wojny domowe w kraju, których powodem była walka o władzę osłabiało Bizancjum, które w chwili zagrożenia tureckiego nie miało sił i środków, aby mu się przeciwstawić. Do tego doszedł brak pomocy zachodnich władców, co skończyło się upadkiem miasta i państwa wchłoniętego przez nową potęgę, która na kilka stuleci zagroziła chrześcijaństwu w Europie.

Judith Herrin – ceniona brytyjska archeolożka i mediewistka oraz bizantynistka. Znawczyni dziejów średniowiecznej Europy, jest autorką książek, takich jak: „The Formation of Christendom” poświęconej światu śródziemnomorskiemu od VI do IX wieku, „A Medieval Miscellany” oraz „Krwawe cesarzowe”. Pracowała w Birmingham, Paryżu, Monachium, Stambule i Princeton, obecnie zaś jest profesorem historii późnego antyku i Bizancjum w londyńskim King’s College.  Judith Herrin prowadziła także wykopaliska na Cyprze, w Turcji o raz Grecji, ma na swoim koncie również wiele prestiżowych nagród.

Autor: Judith Herrin;
Tytuł: „Bizancjum. Niezwykłe dziedzictwo średniowiecznego imperium”;
Wydawca: Wydawnictwo Rebis;
Rok i miejsce wydania: Poznań 2018;
Liczba stron: 452;
Cena: 43,12 zł;
Książkę można zakupić u WYDAWCY