Bizancjum i Arabowie. Spotkanie cywilizacji VI – VIII wiek

„Chociaż piszemy o spotkaniu, nie możemy zaprzeczyć, że doszło także do ich zderzenia. W połowie VII w. muzułmanie zajęli zbrojnie niemal cały bizantyjski Bliski Wschód. Dokonali tego przemocą, często w sposób brutalny, co nie ulega najmniejszej wątpliwości. Jednak nie sposób nie dostrzec, że na chronologicznej osi bizantyńsko – arabskich relacji podbój muzułmański był aktem jednorazowym”

Publikacja historyków Uniwersytetu Łódzkiego ze względu na opisywane wydarzenia oraz ekspansję arabską na tereny Bizancjum została podzielona na trzy części: „Przed podbojem”, „Podbój” i „Po podboju”. Autorzy zajmując się aspektami politycznymi, kulturowymi, społecznymi, gospodarczymi, a także religijnymi bazowali na bogatej literaturze źródłowej – łacińskiej, greckiej, arabskiej, syryjskiej, armeńskiej i koptyjskiej. Dzięki temu zespół badaczy związanych z Centrum Badań nad Historią i Kulturą Basenu Morza Śródziemnego i Europy Środkowo-Wschodniej im. profesora Waldemara Cerana na Uniwersytecie Łódzkim stworzyło publikację prezentującą wzajemne przenikanie się dwóch odrębnych kultur. Na fakt zasługuje jednak uwagę, że ekspansja muzułmańska na Bliskim Wschodzie tak naprawdę rozpoczęła okres podbojów ziem należących do Bizancjum, zakończonych ostatecznie w XV wieku upadkiem Konstantynopola.

W pierwszej części publikacji łódzcy historycy skupili się na prezentacji między innymi: geografii i znaczenia geopolitycznego Syro – Palestyny, nazewnictwa plemion zamieszkujących Półwysep Arabski, sytuacji Arabów przed islamem oraz narodzin nowej religii. W dalszej części opisali również administrację bizantyjską w Syro-Palestynie przed najazdem arabskim, sytuację kościoła bizantyjskiego i potencjalnych wrogów Cesarstwa Bizantyjskiego.

Drugi rozdział autorzy książki poświęcili ekspansji arabskiej dokonanej na tereny Bizancjum, przedstawiając sytuację państwa bizantyjskiego pod rządami Herakliusza w latach 610-641. Łódzcy historycy zwracają uwagę na fakt, że w przededniu ekspansji arabskiej, Bizancjum toczyło wojny z odwiecznym wrogiem – Persją, a także było narażone na najazdy Awarów i Słowian, które wyniszczały kraj i doprowadziły do upadku cesarza Maurycjusza. Bunt wojsk bizantyjskich, niestabilna sytuacja w kraju oraz na pograniczach, walki wewnętrzne poważnie osłabiały kraj. W takiej właśnie sytuacji Bizancjum wchodziło w okres ekspansji arabskiej, w wynik której cesarstwo utraciło Syrię, Górną Mezopotamię, Palestynę i Egipt. Autorzy w rozdziale poświęconym najazdom arabskich skupili się nie tylko na działaniach wojennych prowadzonych na lądzie, ale także na morzu. Historycy szczególnie zwracają uwagę, że rosnąca przewaga na morzu umożliwiała Arabom wyprawy na kolejne terytoria Bizancjum, wśród których był sam Konstantynopol.

W dalszych rozdziałach poświęconym najazdom arabskich łódzcy historycy próbują odpowiedzieć na pytanie o cel ekspansji arabskiej. W tej kwestii rozważają dwie przyczyny: religijną i ekonomiczną, które w środowiskach naukowych ścierają się między sobą. Ważnym aspektem poruszonym w pracy jest także stosunek podbitych krajów i zamieszkującej je ludności do Arabów.

W ostatniej części publikacji „Po podboju” historycy zajęli się tematem wpływu islamu na podbitą ludność, tworzeniu nowej administracji na zajętych terenach oraz przystosowywaniu się podbitych narodów do nowych warunków oraz zmianom w architekturze, na które bezpośredni wpływ miała kultura islamu.

Monografia została przygotowana przez zespół badaczy związanych z Centrum Badań nad Historią i Kulturą Basenu Morza Śródziemnego i Europy Środkowo-Wschodniej im. profesora Waldemara Cerana na Uniwersytecie Łódzkim. W gronie autorów znaleźli się zarówno specjaliści z zakresu dziejów cesarstwa bizantyńskiego (Sławomir Bralewski, Zofia Brzozowska, Błażej Cecot, Paweł Filipczak, Teresa Wolińska), jak i badacze świata arabskiego i muzułmańskiego (Hassan Badawy, Marek Dziekan, Marta Woźniak). Udało się dzięki temu uzyskać wielostronny obraz spotkania dwóch wielkich cywilizacji, który pokazuje, że mimo wieloletniej rywalizacji, obie kultury, tak różne i odmienne, potrafiły ze sobą współżyć.

Polecam każdemu historykowi publikację „Bizancjum i Arabowie. Spotkanie cywilizacji VI – VIII wiek”. Szczególnie jednak przeznaczona jest ona dla badaczy dziejów Bizancjum i rywalizacji tego państwa z Arabami, którzy od VII wieku rozpoczęli stopniowe podbijanie ziem Cesarstwa.

Teresa Wolińska jest historykiem, profesorem Uniwersytetu Łódzkiego. Zajmuje się szeroko pojętymi dziejami cesarstwa bizantyńskiego między VI a IX wieku. Interesuje się relacjami Bizancjum z krajami barbarzyńskiego Zachodu oraz z papiestwem. Jest autorką monografii poświęconej bizantyńskiej Sycylii. Wschodnie rubieże cesarstwa, w szczególności region Kaukazu, stanowią jej kolejne pole zainteresowań badawczych.

Paweł Filipczak jest historykiem, adiunktem w Katedrze Historii Bizancjum na Uniwersytecie Łódzkim. Interesuje się późnym cesarstwem rzymskim, przede wszystkim dziejami społeczeństw miejskich, głównie Antiochii nad Orontesem, oraz funkcjonowaniem administracji państwowej, ze szczególnym uwzględnieniem Syrii.

Autorzy: Redakcja naukowa Teresa Wolińska i Paweł Filipczak;
Tytuł: „Bizancjum i Arabowie. Spotkanie cywilizacji VI – VIII wiek”;
Wydawca: Wydawnictwo PWN;
Miejsce i rok wydania: Warszawa 2015;
Liczba stron: 652;
Cena: 52,43 zł;
Więcej tutaj

Szczególnie Polecam!!!