Bitwa, która zmieniła bieg II wojny światowej

76 lat temu pod Stalingradem trwała jedna z największych i najważniejszych bitew II wojny światowej. Wojska 6 Armii generała Friedricha Paulusa wykrwawiały się w stalingradzkim kotle, a mimo to Adolf Hitler kategorycznie odmawiał zgody na kapitulację wojsk niemieckich.

W III Rzeszy Święta Bożego Narodzenia i Sylwester 31 grudnia 1942 roku obchodzono jak co roku, jednak pod Stalingradem rozgrywał się dramat obydwu walczących stron. Nikt wówczas nie spodziewał się, że miesiąc później, 31 stycznia 1943 roku będący już feldmarszałkiem Paulus podda się Rosjanom, wprawiając tym samym Hitlera w furię.

Setki tysięcy zabitych, rannych, zaginionych, zmarłych z głodu, w wyniku chorób i mrozu, a także wziętych do niewoli. Jej bilans jest tragiczny, a jeszcze latem 1942 roku żołnierze Wehrmachtu i 6 Armii generała Friedricha Wilhelma Paulusa /później awansowanego do stopnia feldmarszałka/ szli na podbój Związku Radzieckiego pewni siebie, że nic i nikt nie może im zagrozić. Zaledwie pół roku później okazało się, że byli świadkami jednej z największych i najważniejszych bitew, która była pierwszą wielką klęską III Rzeszy Niemieckiej na froncie wschodnim. 76 lat temu, na przełomie 1942/1943 roku pod STALINGRADEM rozgrywała się bitwa, która zmieniła bieg II wojny światowej.

Bitwa /operacja/ stalingradzka rozpoczęła się 23 sierpnia 1942 roku, kiedy niemieckie samoloty dokonały bombardowania miasta. Stalingrad w wyniku nieustannych nalotów bombowych został obrócony w ruinę, a walczący żołnierze musieli toczyć krwawe boje o każdą ulicę i budynek do tego stopnia, że w wielopiętrowych budynkach jedną część zajmowali Niemcy, zaś inną Rosjanie. Szczególną rolę w bitwie pod Stalingradem odegrali również snajperzy, którzy byli postrachem obydwu walczących stron.

W pierwszych miesiącach walk zdecydowaną przewagę uzyskali Niemcy, którzy zajęli praktycznie całe miasto, jednak 19 listopada 1942 roku do kontrofensywy w ramach operacji „Uran” przeszła Armia Czerwona, która doprowadziła 22 listopada do okrążenia niemieckich wojsk pod Stalingradem . W „kotle stalingradzkim” oprócz Niemców znalazły się także sojusznicze wojska wśród których byli głównie Włosi, Rumuni oraz Węgrzy. Z każdym dniem sytuacja wojsk niemieckich i ich sojuszników pogarszała się.

Brak żywności, leków, choroby oraz mróz zbierały krwawe żniwo. Żołnierzom stale zmniejszano racje żywnościowe, co powodowało ich osłabienie i większą podatność na choroby, zwłaszcza tyfus i czerwonkę. Mimo zapewnień Hermana Göringa, szefa Luftwaffe, że niemieckie samoloty zdołają dostarczyć oblężonej 6 Armii dowóz niezbędnych materiałów – paliwa, amunicji, ale przede wszystkim żywności – były to tylko mrzonki. Niemieckie transporty były niewystarczające, co prowadziło do jeszcze większych strat wśród żołnierzy niemieckich, którym brakowało amunicji, paliwa oraz żywności i leków.

Wobec ciężkiej sytuacji 6 Armii pod Stalingradem, Hitler zdecydował się na powierzenie feldmarszałkowi Erichowi von Mansteinowi 12 grudnia operacji „Wintergewitter”, której celem było odblokowanie wojsk Paulusa. Uderzenie wojsk pancernych Mansteina zaskoczyło Armię Czerwoną i zadało jej spore straty. Mimo sporych trudności wojska Mansteina parły naprzód i przedarły się przez zewnętrzny pierścień wojsk sowieckich. Mimo to zwiększające się problemy z zaopatrzeniem, surowe warunki atmosferyczne oraz zbyt małe siły, jakimi dysponował von Manstein doprowadziły 23 grudnia do zatrzymania kontrofensywy niemieckiej, mającej na celu uwolnienie 6 Armii. Dla generała Paulusa i jego tysięcy żołnierzy oznaczało to koniec.

8 stycznia dowództwo Armii Czerwonej zaproponowało generałowi Paulusowi honorową kapitulację, którą niemiecki dowódca kategorycznie odrzucił. Paulus załamany sytuacją swoich wojsk, nie potrafił podjąć żadnej samodzielnej decyzji dotyczącej zakończenia trwającej rzezi wojsk 6 Armii. Mamiony obietnicami Adolfa Hitlera o pomocy dla 6 Armii, żądaniami walki do „ostatniego żołnierza” nie potrafił sprzeciwić się woli Führera.

Dwa dni później, 10 stycznia wojska radzieckie pod dowództwem gen. Konstantego Rokossowskiego przystąpiły do operacji „Pierścień”. Po bombardowaniu lotniczym i ostrzale artyleryjskim do ataku ruszyły radzieckie czołgi i piechota, które coraz bardziej zmniejszały kocioł, w którym trwała bez szans 6 Armia.

16 stycznia 1943 roku w radzieckie ręce wpadło lotnisko w Pitomniku, a 23 stycznia Niemcy utracili swoje ostatnie lotnisko w obrębie „kotła” stalingradzkiego lotnisko - w Gumraku. Tym samym nie było już możliwości wywozu z oblężonego Stalingradu rannych żołnierzy, a także bezpośrednich dostaw żywności, paliwa, amunicji i lekarstw /odbywały się już tylko poprzez zrzuty na spadochronach/.

Ciąg dalszy artykułu już wkrótce.

Zdjęcia:

1. Radzieccy żołnierze w ruinach Stalingradu, źródło: www.katardat.org/marxuniv/2002-SUWW2/Images/images05-stalingrad.html, autor: Gerogij Zelma, za Wikimedia Commons;

2. Działo pancerne Sturmgeschütz III w Stalingradzie - Bundesarchiv, Bild 183-B22413 / CC-BY-SA 3.0;

3. Ruiny Stalingradu po bitwie - Wikimedia Commons;

4. Erich von Manstein - Bundesarchiv, Bild 183-H01757 / CC-BY-SA 3.0;

5. Generał Friedrich Paulus - Bundesarchiv, Bild 183-B24575 / Mittelstaedt, Heinz / CC-BY-SA 3.0.