Książka Roberta F. Barkowskiego - „Crotone 982”

Bitwa pod Crotone na południu dzisiejszych Włoch była jedną z największych bitew w X wieku. Rozegrała się 15 lipca 982 roku. Starło się w niej rycerstwo zachodniej Europy pod wodzą Ottona II oraz muzułmańskie wojsko dowodzone przez Emira Sycylii, Abu al-Quasima. Bitwa zakończyła się masakrą dla obydwu stron, jednak dalekosiężne skutki miała głównie dla cesarza Ottona. Jakie skutki miała ta bitwa oraz dlaczego Otton wmanewrował się w walki na południu Italii opisuje w swojej publikacji Robert F. Barkowski, specjalizujący się głównie w dziejach Słowian połabskich. Tym razem jednak polski pisarz podjął temat jednej z najważniejszych bitew w średniowieczu, która miała znaczenie dla Cesarstwa Ottonów, Bizancjum oraz muzułmańskiej ekspansji w kierunku europejskim.

Zanim autor książki przeszedł do opisu bitwy pod Crotone, poznajemy dzieje X-wiecznej Italii, a przede wszystkim ścierających się tam wpływów Wschodu, Zachodu i muzułmanów. Barkowski słusznie zauważa, że Cesarstwo Bizantyjskie posiadające posiadłości na Półwyspie Apenińskim, w X wieku zeszło do defensywy. Próbowało ratować resztki swoich ziem w Italii, w obliczu narastającej ekspansji muzułmanów. Italia była przedmiotem walk i sporów nie tylko Bizancjum i muzułmanów, ale także Longobardów i Franków. Karol Wielki i jego imperium, polityka saskiej dynastii Ludolfingów w Italii oraz ekspansywna polityka Ottona I pokazały Cesarstwu Bizantyjskiemu, że rywale na zachodzie Europy są równie groźni co muzułmanie. Barkowski analizując tą rywalizację, pokazał że walkę Zachodu ze Wschodem o wpływy w Italii i nie tylko wykorzystywali muzułmanie. Jeszcze w X wieku muzułmanie byli zbyt słabi, jednak w miarę wzrostu potęgi posuwali się w głąb Europy, niszcząc najpierw Bizancjum, by potem zaatakować chrześcijańskie państwa w głębi kontynentu.

Autor w swojej pracy odnosi się także do polityki zagranicznej prowadzonej przez Ottonów. Relacje z Państwem Franków, Słowianami połabskimi, Danią, ale także Polską miały wpływ na rozwój wydarzeń w Italii. Cesarz Otton nie mając spokoju na swoim granicach zachodnich i wschodnich nie mógł w pełni poświęcić się polityce w Italii. A tam ścierały się wpływy trzech potęg. Barkowski pokazuje, że zdobycie północnej Italii oraz Rzymu przez Ottona I i jego syna urealniły plany zajęcia całego półwyspu. Co ważne, polski pisarz celnie zauważa, że Otton I nie tylko chciał ukrócić ekspansję muzułmanów, ale przede wszystkim ograniczyć wpływy Cesarstwa Bizantyjskiego w Italii. Politykę Ottona I realizował jego syn Otton II, który, jak pisze autor w rozdziale „Trudny spadek po ojcu” chciał nie tylko dorównać ojcu w jego dokonaniach, ale go prześcignąć. A mógł to zrobić tylko w jeden sposób – opanować cały Półwysep Apeniński. Zanim jednak mógł osiągnąć ten cel, Otton II musiał uporządkować swoją władzę wewnątrz cesarstwa. Konflikty z Henrykiem Kłótnikiem, a także wojny z Frankami Zachodnimi i Duńczykami z pewnością odrywały uwagę cesarza od spraw południowej Europy. Te kwestie właśnie porusza autor, zanim przeszedł do spraw organizacji armii, uzbrojenia, taktyki i przeciwnika Ottona II w Italii. Barkowski dokładnie analizuje, jak cesarz prowadził zaciąg do armii, która miała zapewnić sukces w starciu z muzułmanami.

Ważnym aspektem opisywanym przez polskiego pisarza jest stosunek Bizancjum do kampanii w południowej Italii cesarza Ottona II. W Konstantynopolu obawiano się sukcesu cesarza. Wiedziano, że pokonanie Saracenów, inwazja na Sycylię może raz na zawsze uniemożliwić Bizancjum utrzymanie wpływów w tym rejonie Morza Śródziemnego. Dalej autor przechodzi już do opisu kampanii w Italii i samego przebiegu bitwy pod Crotone. Bitwa, w której wzięło udział prawie 18 000 ciężkozbrojnego rycerstwa europejskiego z 27-letnim cesarzem Ottonem II na czele oraz 25 000 muzułmanów pod dowództwem Emira Sycylii, Abu al-Quasima zakończyła się masakrą. Z armii cesarza uratowała się, oprócz samego Ottona, niewielka garstka jego żołnierzy. Saraceni zwyciężyli ostatecznie dzięki wprowadzeniu do walki kontyngentu ukrytej jazdy w momencie, kiedy bitwa wydawała się być rozstrzygnięta na korzyść cesarza. Było to zwycięstwo pyrrusowe, zginął sam emir i decydująca większość jego armii została unicestwiona – Sycylia była praktycznie bezbronna, co wykorzystali niebawem Normanowie. Sam cesarz uratował się w sposób spektakularny tylko dzięki pomocy i ofiarności słowiańskiego rycerza Henryka Żelenty. Barkowski trafnie zauważa, że losy bitwy mogłyby być zupełnie inne, gdyby nie błąd Ottona i jego wojska, które masakrując w pierwszym uderzeniu wojska muzułmańskie, nie spodziewało się kontrataku ze strony wroga. Skutki bitwy dla cesarstwa były znamienne: król duński najechał Saksonię i Fryzję od północy, a na terenie Połabia doszło w 983 roku do największego powstania plemion słowiańskich, nawet książę Obodrytów Mściwoj, który przedtem dał Ottonowi na nieudaną wyprawę 1000 swoich rycerzy, zdobył i zniszczył w powstańczym szale Hamburg.

Autor próbuje również odpowiedzieć na pytania: Dlaczego cesarz, wojownik doświadczony w wielu bitwach i kampaniach, rzucił całą swą ciężkozbrojną konnicę do decydującego o wszystkim ataku? Kto i dlaczego zataił przed nim ukrytą rezerwę jazdy muzułmańskiej? Jak to możliwe, że nikt nie zrobił zwiadu, aby upewnić się, że Saraceni już nie zagrażają armii Ottona? oraz jakie plany i zamiary miał cesarz organizując i przeprowadzając wielką kampanię militarną na tereny należące nominalnie do Cesarstwa Bizantyjskiego?

Barkowski posługując się tekstami kronik i źródeł łacińskich, bizantyjskich oraz arabskich analizuje przebieg kampanii cesarzy Ottona I i II w Italii oraz stosunki panujące między Zachodem a Wschodem. W tle oczywiście pojawiają się walki z plemionami Słowian połabskich, Polanami, a także Danią i Frankami Zachodnimi. Publikacja Crotone 982 to nie tylko praca poświęcona jednej z największych bitew X wieku, ale sprawom politycznym i dynastycznym na przełomie X i XI wieku w Europie. Dla historyków zajmujących się wspomnianym okresem, książka Roberta F. Barkowskiego z pewnością wnosi wiele cennych uwag i spostrzeżeń. Warto ją więc mieć w swojej biblioteczce.

Robert F. Barkowski – pisarz, autor książek historycznych piszący w języku polskim i niemieckim: mediewistyka, historia Europy w średniowieczu. Tematyka pisanych książek przez autora obraca się głównie wokół historii Europy w średniowieczu, między innymi: powstawaniu państw, narodów, królestw, dziejów europejskich dynastii, losów plemion, Słowian zachodnich (w tym głównie połabskich), a także chrystianizacji Europy.

Autor: Robert F. Barkowski;
Tytuł: „Crotone 982”;
Wydawca: Wydawnictwo Bellona;
Miejsce i rok wydania: Warszawa 2015;
Liczba stron: 205;
Cena: 20,99 zł;
Więcej na stronie Autora lub na stronie Wydawnictwa Bellona

Wyjątkowo Polecam!!!