100 lat temu powstała Republika Niemieckiej Austrii

Klęska Austro – Węgier pod koniec I wojny światowej doprowadziła do rozpadu państwa Habsburgów i powstania na jego gruzach wielu nowych krajów. Jednym z nich była Republika Niemieckiej Austrii, która w myśl prawa narodów do samostanowienia miała być jedną z części składowych Niemiec. Mimo iż ustawę o proklamacji powstania Niemieckiej Austrii podjęło Tymczasowe Zgromadzenie Narodowe już 12 listopada, na przeszkodzie połączenia Austrii z Niemcami stanęły mocarstwa zachodnie.

W dniu podpisania 11 listopada w Compiegne zawieszenie broni między Ententa a Niemcami, w Austrii Karol I Habsburg zrzekł się wszelkiego udziału w sprawach państwowych, a dzień później, 12 listopada proklamowano powstanie Niemieckiej Austrii. Jej istnienie nie trwało jednak długo. Pokonanej Austrii, podobnie jak innym krajom walczącym po stronie Niemiec, wkrótce miały być podyktowane traktaty, w myśl których to państwa zwycięskie narzucały swoją wolę przegranym. Dlatego też mimo iż Austriacy kierując się zasadą samostanowienia narodów podjęli decyzję o stworzeniu wspólnego państwa z Niemcami, w 1918 roku nie doszło do połączenia obydwu krajów.

Republika Niemieckiej Austrii formalnie przestała istnieć 10 września 1919 roku kiedy w Saint Germain kanclerz Karl Renner podpisał traktat pokojowy pokonanej Austrii. Jeden z punktów traktatu obejmował kwestię granic nowej republiki, a także zobowiązanie się Austrii do nierezygnowania z niepodległości, chyba że za zgodą Ligii Narodów (art. 88), jak również zobowiązanie Austrii do powstrzymywania się od jakichkolwiek aktów, które mogłyby naruszać jej niepodległość. Artykuły te miały stanowić barierę wobec dążeń do Anschlussu z Niemcami, do której doszło doszło dopiero 12 marca 1938 roku za sprawą dążeń Adolfa Hitlera.

Zdjęcie: Karl Renner, kanclerz Austrii, źródło: Wikimedia Commons.

Wskazówki bibliograficzne:
Balcerak Wiesław, Powstanie państw narodowych w Europie Środkowo-Wschodniej, Warszawa 1974.
Batowski Henryk, Między dwiema wojnami 1919-1939, Kraków 2001;
Batowski Henryk, Rozpad Austro-Węgier 1914-1918, Wrocław 1968;
Czubiński Antoni , Historia Powszechna XX wieku, Poznań 2003;
Fiedor Karol, Austria. Zarys dziejów politycznych, Łódź 2000;
Kozeński Jerzy, Austria 1918-1968. Dzieje społeczne i polityczne, Poznań 1970;
Pajewski Janusz, Historia Powszechna 1871-1918, wyd. 9, Warszawa 2002.
Wereszycki Henryk, Historia Austrii, wyd. 2, Warszawa 1986.